Israël wil van Rafah ‘bufferzone’ maken: bevolking weg, gebouwen plat

De ruim twee miljoen inwoners van de Gazastrook krijgen steeds minder grondgebied tot hun beschikking. Israël blijft gebieden aan de rand van Gaza innemen om het gebied „kleiner en geïsoleerder” te maken, zei minister Israel Katz (Defensie) donderdag bij een bezoek aan een nieuwe corridor.

Vooral de zuidelijke stad Rafah ondervindt de gevolgen van die nieuwe Israëlische strategie. Volgens de Israëlische krant Haaretz is Israël van plan om de gehele stad, waar voor de oorlog zo’n 250.000 mensen woonden, aan de ‘bufferzone’ toe te voegen. De krant schetst twee mogelijke scenario’s voor de stad ter grootte van Eindhoven: óf het wordt een spookstad, waar geen burgers meer wonen, óf het betekent zelfs dat er, net als in de rest van de bufferzone, geen enkel gebouw overeind blijft staan.

Rafah behoort tot de oudste steden ter wereld; de naam werd voor het eerst vermeld in een inscriptie van een Egyptische farao, dertien eeuwen voor Christus. Een groot deel van Rafah – voor de oorlog de vierde stad van Gaza – is al platgegooid. Eerder deze week gaf Israël het bevel aan alle resterende inwoners van Rafah om de stad te verlaten. Het is niet bekend hoeveel mensen er nog aanwezig zijn. Vorige maand schoot Israël bij Rafah nog vijftien hulpverleners dood.

Hulpgoederen

Uit een overzicht van het Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Aangelegenheden van de Verenigde Naties blijkt dat al het leven ook nu al uit Rafah weggezogen is. Alle scholen zijn dicht en hulpgoederen bereiken de stad amper nog. Bijna alle telecommunicatieapparatuur is beschadigd of vernietigd. Zorginstellingen, bijvoorbeeld een revalidatiecentrum van VN-vluchtelingenorganisatie UNRWA, hebben hun diensten opgeschort. En er kunnen geen ernstig zieken of gewonden via de Rafah-grensovergang naar Egypte worden gebracht.

De verwoesting van Rafah door het Israëlische offensief in maart 2025. Rafah behoort tot de oudste steden ter wereld. Foto Hatem Khaled/Reuters

Minister Katz deed zijn uitspraken vanuit de zogenoemde Morag-corridor. Dat is een door Israël in bezit genomen zone tussen Rafah en de iets noordelijker gelegen stad Khan Younis. Ook in die corridor wordt alles vernietigd wat er nog overeind stond. Als de plannen voor Rafah doorgevoerd worden, wordt het hele gebied ten zuiden van de corridor – ongeveer 20 procent van de Gazastrook – als bufferzone ingericht. De corridor wordt dan de facto de nieuwe zuidgrens.

Schieten op alles wat beweegt

Tot nu toe liep de bufferzone langs de hele grens van Gaza, gemiddeld een kilometer landinwaarts. Uit een rapport van de Israëlische veteranenorganisatie Breaking the Silence bleek eerder deze week hoe Israël te werk is gegaan bij het inrichten van de zone. Het leger heeft de opdracht gekregen om te schieten op alles wat er beweegt. Hierbij zijn in verschillende incidenten mensen gedood, al is niet bekend hoeveel dat er zijn.

Geen enkel gebouw in de zone – die tot nu toe 55 tot 58 vierkante kilometer bedraagt – staat nog overeind. Die verwoesting gaat er weinig zachtzinnig aan toe. Een reservesergeant eerste klasse van de Vijfde Brigade getuigde tegen Breaking the Silence over de D9-bulldozers die in het noorden van de Gazastrook ingezet werden: „De D9 heeft vooral velden, landbouw, olijfbomen, auberginevelden omvergehaald. Een hele grote graafmachine komt er gewoon doorheen en haalt de hele bodem eruit, rolt het als het ware op en maakt het plat.”

Lees ook

Iedereen in de Gazaanse bufferzone is een doelwit, blijkt uit getuigenissen van Israëlische soldaten

Deportatie

Mag Israël een hele stad ontvolken? ‘Etnische zuivering’ is geen juridisch vaststaande term. „Maar gedwongen overbrenging of deportatie van groepen of individuen vanuit bezet gebied is wel verboden, conform artikel 49 van de Vierde Geneefse Conventie”, zegt hoogleraar militair recht Marten Zwanenburg van de Universiteit van Amsterdam en de Nederlandse Defensie Academie. Het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafhof stelt schending van dat artikel strafbaar als oorlogsmisdrijf.

De verwoesting van Rafah door het Israëlische offensief in maart 2025. Voor de oorlog woonden er zo’n 250.000 mensen. Foto Hatem Khaled/Reuters

Tijdelijk evacueren mag wel, als dat nodig is voor de veiligheid van de bevolking of als er dwingende militaire redenen voor zijn. Wel zijn daar voorwaarden aan verbonden, bijvoorbeeld het behoorlijk overbrengen van de bevolking naar een nieuwe locatie, zegt Zwanenburg. „In dit geval lijkt er geen sprake van een geldige reden voor evacuatie. En als die er al zou zijn, lijkt Israël ook niet aan die voorwaarden te voldoen.”

Daarnaast, zegt hij, mag een oorlogvoerende partij volgens het internationaal recht alleen eigendommen vernietigen als daar een strikte militaire noodzaak voor is. „En die lijkt hier te ontbreken.”