Juist nu Europa onafhankelijker wil worden van de VS, gaat Nederland misschien Amerikaanse raketten produceren

5 uren geleden 1

Hij is een van de belangrijkste wapens van westerse luchtmachten: de Amerikaanse AIM-120 AMRAAM. Deze raket werd begin jaren negentig ontwikkeld en bleek bijzonder effectief: al voor het eind van het decennium hadden Amerikaanse vliegers diverse doelwitten getroffen met deze advanced medium range air-to-air missile. Tijdens de Kosovo-oorlog in 1999 schoot de Nederlandse vlieger Peter Tankink een Servische straaljager, een MiG-29, op grote afstand uit de lucht met een AMRAAM. Toen het projectiel doel trof, ontwaarde Tankink aan de horizon een flits.

Een kwart eeuw later is de AMRAAM zó populair dat hij niet is aan te slepen – ondanks de stuksprijs van ruim 1 miljoen dollar. De Amerikaanse luchtmacht heeft tientallen raketten afgevuurd op drones van Houthi’s en op die uit Ook Oekraïne gebruikt het wapen op grote schaal: niet alleen met F-16’s, maar ook vanaf de grond, met behulp van een Noors luchtafweersysteem.

Afgelopen september bestelde Nederland 232 raketten ter waarde van zo’n 570 miljoen dollar bij Raytheon

Bovendien breiden zowel de Verenigde Staten als Europese landen hun wapenvoorraden uit, om zich voor te bereiden op een eventueel gewapend conflict. Afgelopen september nog bestelde Nederland 232 raketten ter waarde van zo’n 570 miljoen dollar bij producent Raytheon. Afgelopen augustus meldde het Amerikaanse bedrijf een mega-order van negentien landen met een waarde van 3,5 miljard dollar.

Raytheon krijgt al die AMRAAM-raketten nauwelijks geleverd. Afgelopen jaar werd de productie al verdubbeld, dit jaar moet dat nog een keer gebeuren. Daarmee kan het bedrijf jaarlijks zo’n 1.200 raketten van de band laten rollen, maar de vraag is inmiddels opgelopen tot enkele duizenden raketten.

En dus willen de Amerikanen outsourcen – mogelijk naar Nederland. Deze maandag maakte het ministerie van Defensie in Den Haag bekend dat Raytheon gaat onderzoeken of de Nederlandse industrie kan bijdragen aan de „productie, assemblage en het onderhoud” van AIM-120 AMRAAM’s.

Haalbaarheid

Met een productielijn in Nederland kunnen de internationale tekorten aan AMRAAM’s worden aangevuld en kan de steun voor Oekraïne komende jaren worden gegarandeerd, zo meldt Defensie. Helemaal nieuw is het idee niet: vorig jaar besloot Raytheon om in samenwerking met het een voor Patriot-luchtafweerraketten in Zuid-Duitsland. Het Patriot-systeem is voor Oekraïne zo mogelijk nog belangrijker dan de AMRAAM.

Afgelopen juni hebben de Europese NAVO-landen afgesproken hun defensie-uitgaven de komende jaren te verhogen tot 3,5 procent van het bbp. De Nederlandse krijgsmacht krijgt zodoende elk jaar miljarden extra – maar al dat geld uitgeven blijkt geen sinecure. Na de Koude Oorlog is de Europese defensie-industrie sterk gekrompen. Die versterken is daarom een van de prioriteiten van Defensie.

Vorige maand opende demissionair minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) een nieuwe productiefaciliteit in het Limburgse Born. In de hallen van voormalig autoproducent VDL worden nu onbemande rupsvoertuigen, militaire batterijen en drones gemaakt.

Het produceren van radargeleide raketten is van een andere orde. In Nederland wordt al tientallen jaren geen munitie meer geproduceerd. En de defensie-industrie telt met scheepsbouwer Damen slecht: een producent die complete wapensystemen kan leveren en niet louter losse onderdelen.

Vorige maand meldde demissionair staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman (BBB) in een Kamerbrief dat het ministerie ook gesprekken voert met Raytheon over een productielijn voor de STINGER-luchtafweerraket. Vanwege de „benodigde kennis” is volledige productie in Nederlands „niet haalbaar”, schreef Tuinman. Nederland probeert dan ook om de productie met enkele andere Europese landen op te zetten. Europese samenwerking lijkt daarom ook een logische uitkomst van de ‘haalbaarheidsstudie’ naar de AMRAAM.

Alternatieven

Het maken van Amerikaanse wapens kan de Europese defensie-industrie stimuleren, evenals integratie van de Europese krijgsmachten bevorderen. Dat laatste prijkt hoog op de agenda sinds de regering-Trump duidelijk heeft gemaakt niet langer te willen opdraaien voor de verdediging van het continent.

Tegelijkertijd verhoogt de productie van de AMRAAM de afhankelijkheid van Amerikaanse systemen waarvoor Europese alternatieven bestaan. De Europese Meteor-raket is bijvoorbeeld een nieuwer systeem en wordt door veel experts beschouwd als superieur aan de AMRAAM. Ook voor de Patriot-raket bestaat een Europese concurrent, de SAMP/T. Als Raytheon echter aan de vraag kan blijven voldoen, lijkt het onwaarschijnlijk dat Patriot-landen als Nederland overstappen.

Zowel Portugal als Canada kijkt inmiddels naar Europese alternatieven voor het Amerikaanse F-35-gevechtsvliegtuig

Dat roept politiek-strategische vragen op. Nu de VS onder Trump niet langer een betrouwbare bondgenoot lijken, wordt in Europese hoofdsteden onderhand hardop de vraag gesteld welke risico’s kleven aan Zowel Portugal als Canada kijkt inmiddels naar Europese alternatieven voor het Amerikaanse F-35-gevechtsvliegtuig.

Nederland verdiept intussen juist de „trans-Atlantische industriële defensiesamenwerking”. Vorige maand sloot het zich aan bij een Amerikaans project voor de ontwikkeling van een onbemand gevechtsvliegtuig, de Collaborative Combat Aircraft. In Washington ondertekende staatssecretaris Tuinman bovendien een contract met het Amerikaanse General Atomics Aeronautical Systems, dat kleine drones gaat ontwikkelen. VDL in Born gaat ze produceren – waarschijnlijk volgend jaar al.