Kijk uit met tandvleesontsteking en gaatjes: slechte mondhygiëne gelinkt aan beroertes en hartkwalen

Een gezond gebit ziet er niet alleen mooi uit, het beschermt je mogelijk ook tegen allerlei onheil. Twee nieuwe Amerikaanse studies tonen aan dat mensen met gaatjes en tandvleesontsteking meer kans hebben op een beroerte en dat er op de scans ook vaker tekenen van hersenschade opduiken.

Wetenschappers van de University of South Carolina onderzochten bijna 6000 volwassenen met een gemiddelde leeftijd van 63 jaar. Geen van hen had ooit eerder een beroerte  gehad. Aan het begin van het onderzoek kregen alle deelnemers een tandheelkundig onderzoek, waarbij de aandacht vooral uitging naar gaatjes en vergevorderde tandvleesontsteking (parodontitis). Vervolgens werden ze twintig jaar lang gevolgd. En nu wordt al het harde werken beloond. Het team heeft de uitslagen van deze grote longitudinale onderzoeken deze week eindelijk kunnen publiceren in het tijdschrift Neurology. Van de 1640 deelnemers met een gezonde mond kreeg 4 procent een beroerte. Bij mensen met alleen tandvleesontsteking liep het percentage op tot 7 procent en bij degenen die naast ontstoken tandvlees ook nog gaatjes hadden, kreeg zelfs 10 procent een beroerte.

Beroertepreventie

Na correctie voor leeftijd, rookgedrag en andere gezondheidsfactoren bleek dat mensen met zowel tandvleesontsteking als gaatjes 86 procent meer kans hadden op een beroerte dan mensen met een gezonde mond. De onderzoekers berekenden dat mensen die alleen last hadden van paradontitis een 44 procent hoger risico hadden dan de gezonde groep. “We ontdekten dat mensen met gaatjes en tandvleesziekte bijna twee keer zoveel kans hadden op een beroerte, zelfs nadat we corrigeerden voor cardiovasculaire risicofactoren”, zegt hoofdonderzoeker en neuroloog Souvik Sen. “Het lijkt er dan ook sterk op dat het verbeteren van de mondgezondheid helpt bij het voorkomen van beroertes.”

Maar er is meer: de onderzoekers kwamen er ook nog eens achter dat een slechte mondgezondheid gelinkt is aan een groter risico op andere ernstige hart- en vaatziekten. Mensen met gaatjes en tandvleesontsteking bleken 36 procent meer kans te hebben op een grote cardiovasculaire aandoening, zoals een hartaanval of dodelijke hartziekte.

Regelmatig naar de tandarts gaan, lijkt dus een krachtig beschermingsmiddel tegen al deze gevaarlijke kwalen te zijn, maar let op: de studie toont een correlationeel verband aan, geen oorzakelijk verband. Proefpersonen die geregeld in de tandartsstoel plaatsnamen, hadden 81 procent minder kans op een combinatie van gaatjes en tandvleesontsteking en 29 procent minder kans op alleen tandvleesontsteking. “Deze studie drukt ons met de neus op de feiten: goed zorgen voor je tanden en tandvlees gaat niet alleen over een mooie glimlach, een frisse adem en probleemloos eten en drinken, het heeft ook een beschermend effect op je hersenen”, zegt Sen. “Mensen met tekenen van tandvleesontsteking of gaatjes moeten dus ook in hun achterhoofd houden dat het hun risico op een herseninfarct kan verminderen.”

Schade diep in de hersenen

Een tweede studie van hetzelfde onderzoeksteam keek dieper in de hersenen en focuste op wat er in het brein zelf gebeurt bij mensen met tandvleesproblemen. Bij 1143 volwassenen met een gemiddelde leeftijd van 77 jaar ontdekten ze dat tandvleesontsteking verband houdt met subtiele, maar meetbare hersenveranderingen. Op hersenscans zagen ze dat mensen met tandvleesontsteking meer schade aan de witte stof hadden dan mensen met een gezonde mond. De witte stof functioneert als de ‘bedrading’ van de hersenen en schade hieraan verstoort de communicatie tussen hersengebieden. Dit kan leiden tot problemen met denken, bewegen, coördinatie, zicht en spraak. Bovendien verhoogt wittestofziekte de kans op beroertes.

Bij mensen met tandvleesontsteking was gemiddeld 2,83 procent van hun hersenvolume beschadigd, flink meer dan bij mensen zonder tandvleesproblemen (2,52%). Na het corrigeren voor leeftijd, geslacht, hoge bloeddruk en diabetes bleek dat mensen met tandvleesontsteking 56 procent meer kans hadden om in de groep te vallen met de meeste schade aan de witte stof. “Deze studie laat een duidelijk verband zien tussen tandvleesontsteking en veranderingen in de witte stof van de hersenen. Je kunt hieruit opmaken dat mondgezondheid een rol speelt bij de gezondheid van het brein, een verband dat we nog maar net beginnen te begrijpen”, legt Sen uit.

De studies tonen zoals gezegd een correlatie aan. Toch hebben de onderzoekers het sterke vermoeden dat ontstekingsreacties de boosdoener zijn. Tandvleesontsteking veroorzaakt een voortdurende immuunreactie in het lichaam. Die kan via de bloedbaan kleine beschadigingen veroorzaken in bloedvaten, dit gebeurt ook in de hersenen.

Flossen voor je brein

“Tandvleesontsteking is goed te voorkomen en te behandelen”, zegt Sen. “De volgende stap is om dit verband te bevestigen in vervolgstudies. Als dat gebeurt, dan zou het aanpakken van ontstekingen in de mond een nieuwe manier kunnen zijn om schade aan kleine hersenvaten te verminderen. Voor nu laat het vooral zien hoe belangrijk goede tandheelkundige zorg is voor de gezondheid van onze hersenen op de lange termijn.”

Het is een kleine moeite: twee keer per dag poetsen, flossen en af en toe een tandartsbezoek. En volgens Sen levert die routine je veel meer op dan je zou denken. “Een schone mond maakt je brein mogelijk scherper en verkleint het risico op een beroerte. Poetsen doe je dus niet alleen voor je glimlach. Het lijkt erop dat je je hersenen er echt mee aan het beschermen bent.”