Lang vermeden Duitse leiders stevige militaire taal. Maar Merz wil de ‘sterkste’ defensie van Europa

Duitsland moet „het sterkste conventionele leger van Europa” krijgen, aldus kanselier Friedrich Merz (CDU) in een toespraak in de Bondsdag op woensdag. Volgens Merz is dat gepast voor een land met de meeste inwoners en de sterkste economie in Europa. Zijn regering zal „alle financiële middelen” ter beschikking stellen om de strijdkrachten op te vijzelen.

Volgens de website ‘Global Firepower Index’ hebben in Europa op dit moment het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Italië sterkere legers dan Duitsland. Het VK en Frankrijk zijn bovendien kernmachten; die wenst Merz alleen op ‘conventioneel’ vlak voorbij te streven – dus zonder kernwapens.

Merz’ woorden markeren zijn ambitie om Duitsland een prominente rol in Europa te laten spelen, zoals hij ook al liet zien met zijn reizen naar Parijs, Warschau en Kyiv in de eerste week van zijn kanselierschap. Bovendien is Merz’ expliciete doel de „sterkste” te zijn een breuk met het altijd voorzichtige taalgebruik van zijn voorgangers, en hun vrees om Duitsland angstaanjagend machtig te laten lijken.

Minder schuw

Merz is wat dat betreft minder schuw. „Sterkte schrikt agressoren af, zwakheid nodigt agressoren uit”, aldus de kanselier in de Bondsdag. Zijn minister van Buitenlandse Zaken, Johann Wadephul (CDU), onderstreepte de boodschap van Merz nog eens bij een NAVO-bijeenkomst in Turkije, waar Wadephul Duitse steun toezegde voor een richtlijn om 5 procent van het bbp aan defensie uit te geven.

Op dit moment is de NAVO-norm dat de lidstaten minstens 2 procent van het bbp besteden; Duitsland haalde die norm jarenlang niet. Eerder eiste de Amerikaanse president Donald Trump een verhoging van de norm naar 5 procent. Wadephul committeerde zich aan dat door Trump gewenste percentage na een gesprek met de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio. Voor Duitsland zou 5 procent van het bbp ruim 200 miljard euro aan defensie-uitgaven per jaar betekenen.

Lees ook

Lees ook: Veldkamp ziet in Antalya ‘zeer brede steun’ voor plan Rutte over verhoging NAVO-norm

Wadephuls toezegging moet de weg plaveien voor de NAVO-top die eind juni in Den Haag wordt gehouden. President Trump heeft eerder te kennen gegeven mogelijk niet eens te komen als er geen akkoord wordt bereikt over die 5 procent. Tegelijkertijd wees Wadephul meteen op een achterdeurtje voor Trumps eis: van de 5 procent voor defensie zal zo’n 1,5 procent worden geïnvesteerd in wegen en bruggen, die dan ook tanks en ander materieel moeten kunnen dragen – maar waar burgers met lichtere voertuigen eveneens profijt van hebben.

Verandering schuldenregels

Wadephul heeft in zekere zin makkelijk praten, want door een verandering van de Duitse schuldenregels worden investeringen in defensie niet langer ingeperkt door de jaarlijkse begroting. De voornaamste obstakels om het „sterkste leger” te worden zijn het gebrek aan mankracht en een tekort aan capaciteit van de wapenindustrie. Volgens experts zijn er voor een slagvaardig Duits leger zo’n 460.000 militairen nodig; nu zijn er zo’n 180.000. Voorlopig moet een vrijwillig dienstjaar dat aantal iets opkrikken.

Een Taurus-langeafstandsraket tijdens een luchtvaartshow in het Duitse Schönefeld, juni 2024.

Foto Ralk Hirschberger / AFP

In zijn toespraak op woensdag benadrukte Merz dat in Oekraïne de „Europese democratische orde” op het spel staat, en dat Duitsland samen met zijn Europese buren Oekraïne blijft ondersteunen. Of de regering-Merz ook de door Oekraïne gewenste langeafstandsraket Taurus levert blijft onduidelijk. De nieuwe regering wil minder expliciet communiceren wat het precies aan materieel aan Oekraïne levert; onder de regering van Olaf Scholz was daarover een online lijst te raadplegen met precieze aantallen, kalibers en modellen. Over de Taurus hielden woordvoerders van Merz en van minister van Defensie Boris Pistorius (SPD) zich deze week dan ook op de vlakte.

Binnen de SPD is er nog altijd grote weerstand tegen de leveringen van Taurus aan Oekraïne; SPD-fractievoorzitter Matthias Miersch is fel tegen. Onder de sociaal-democraten klinkt steeds weer de roep om Duitse diplomatieke inspanningen om de oorlog te beëindigen. Vorige week kwam naar buiten dat SPD-Bondsdaglid Ralf Stegner in april naar Bakoe reisde, waar hij samen met een aantal andere politici van SPD en CDU een Russische delegatie ontmoette met onder meer oud-premier Viktor Zoebkov. De reis kwam Stegner op veel kritiek te staan, maar er waren ook prominente SPD’ers die Stegners vredesmissie toejuichten.

Correctie (15/5): 5 procent van het bbp van Duitsland is niet 2, maar 200 miljard euro. Dat is aangepast.