LIVE | Israëlische legerchef waarschuwt voor langdurige oorlog met Iran

De Israëlische legerleider Eyal Zamir zei vrijdag dat zijn land zich moet voorbereiden op een langdurige oorlog met Iran.

"We zijn begonnen aan de meest complexe campagne in onze geschiedenis om een ​​dreiging van deze omvang uit te schakelen, tegen zo'n vijand. We moeten klaar zijn voor een lange campagne", zei Zamir in een videoverklaring gericht aan Israëliërs.

"De campagne is nog niet voorbij. Hoewel we belangrijke successen hebben geboekt, liggen er nog moeilijke dagen voor ons", voegde hij toe.

Israël en Iran vallen elkaar al acht dagen aan. Iran meldde honderden doden tot nu toe. Israël heeft tientallen burgerdoden gemeld.

Tijdens een bijeenkomst van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties zei Iran vrijdag dat het zichzelf blijft verdedigen tegen Israël. De Israëlische VN-ambassadeur Danny Danon benadrukte op zijn beurt dat Israël pas stopt met de aanvallen "als de nucleaire dreiging vanuit Iran ontmanteld is, de oorlogsmachine is ontwapend en ons en uw volk veilig zijn".

Nederland is er geen voorstander van om het theocratische bewind in Iran omver te werpen. Dat zei demissionair minister-president Dick Schoof vrijdag op zijn wekelijkse persconferentie in Nieuwspoort. "Ik denk dat regimewisselingen primair aan het volk zelf zijn", aldus de partijloze premier.

Israël viel een week geleden Iran aan. In Israëlische regeringskringen wordt nu gesproken over het doden van ayatollah Ali Khamenei, de hoogste leider. De Israëlische minister van Defensie verklaarde donderdag na een Iraanse raketaanval op Israël dat Khamenei moet worden uitgeschakeld. Hij kan volgens Israel Katz "niet langer blijven bestaan". Ook premier Benjamin Netanyahu zei dat "alle opties" op tafel liggen.

Schoof zei er wel "met Engelse understatement" bij dat de Iraanse regering zeker geen "bevriende bondgenoot" is. Hij wees daarbij op het Iraanse nucleaire programma, de zorgen dat het land mogelijk een kernwapen kan maken, de schending van de mensenrechten en het gebrek aan vrijheid in Iran. 

De Iraanse geheime dienst heeft in het zuidwesten van het land een Europeaan opgepakt die verdacht wordt van spionage. Dat heeft het Iraanse nieuwsagentschap Tasnim vrijdag meegedeeld.

De arrestatie vond plaats in de provincie Kohgiluyeh en Boyer Ahmad, zo staat in de mededeling. Er wordt geen bijkomende informatie gegeven over de identiteit van de opgepakte persoon. Ook de nationaliteit van de vermeende spion is niet medegedeeld.

De verdachte zou "onder het voorwendsel van toerisme" informatie over belangrijke en gevoelige sites hebben verzameld. De opgepakte persoon had meerdere mobiele telefoons bij zich, zo meldt Tasnim nog. 

De Verenigde Staten hebben nieuwe sancties opgelegd aan bedrijven en individuen die banden hebben met Iran, meldt het ministerie van Financiën. Het gaat om twintig bedrijven, vijf personen en drie schepen.

Vier van de personen die aan de sanctielijst zijn toegevoegd komen uit Jemen, de vijfde is een Chinees. Ook enkele gesanctioneerde bedrijven komen uit die twee landen.

De VS leggen al jaren sancties op aan Iran en aan bedrijven die zaken doen met Iran. De Amerikanen willen zo de druk op het Iraanse regime verhogen om akkoord te gaan met een deal over het atoomprogramma.

In 2015 kwam zo'n deal tot stand. Teheran beloofde toen het nucleaire programma alleen voor wetenschappelijke en civiele doeleinden te gebruiken, niet voor de productie van kernwapens. De VS schrapten in ruil de opgelegde sancties. President Donald Trump trok zijn land in 2018 echter terug uit die overeenkomst en legde opnieuw sancties op. 

In Israël zijn vrijdagnamiddag verschillende mensen gewond geraakt bij een nieuwe raketaanval vanuit Iran. Volgens de Israëlische nooddienst Magen David Adom (MDA) verkeren een 16-jarige jongen en een 40-jarige man in ernstige toestand.

Ook een derde man moest in het ziekenhuis worden opgenomen. Alle drie zouden ze verwondingen door granaatscherven hebben opgelopen. Veertien andere personen liepen naar verluidt lichte verwondingen op. Diverse Israëlische media berichten dat het incident zich voordeed in de kuststad Haifa. 

Het Israëlische leger meldde dat Iran een reeks ballistische raketten had afgevuurd, wat leidde tot de activatie van het luchtafweersysteem. De inwoners van de aangevallen gebieden kregen het bevel om zich naar een schuilplaats te begeven. De waarschuwingen zijn inmiddels opgeheven.

Andere onbevestigde berichten maken dan weer melding van nog meer aanvallen op andere plekken. Zo werd volgens ynet en de publieke omroep Kan een schoolgebouw in het centrum van het land getroffen, maar over slachtoffers daar is voorlopig niets bekend. 

De Nederlandse ambassade in Tel Aviv gaat een deel van de dag weer open voor het verstrekken van paspoorten en urgente consulaire zaken. Dat meldt het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken vrijdag.

Paspoorten kunnen op werkdagen tussen 09.00 en 12.00 uur worden opgehaald. Er kunnen geen afspraken worden gemaakt voor andere consulaire zaken.

De ambassade sloot vorige week vrijdag. De nacht ervoor viel Israël Iran aan. "Op aanwijzing van de Israëlische Home Front Command (HFC) mochten alleen essentiële voorzieningen open zijn, zoals ziekenhuizen en supermarkten", aldus het ministerie van Buitenlandse Zaken. "Die richtlijn wordt nu iets versoepeld: werkplekken met beschermde ruimten mogen hun activiteiten deels hervatten."

Het ministerie meldt verder dat er achter de schermen bij Buitenlandse Zaken veel gebeurt. "Bijvoorbeeld om Nederlanders in het Midden-Oosten te helpen met uitreismogelijkheden. En om hen te informeren over de veiligheidssituatie." Volgens het ministerie is er veel contact met bezorgde Nederlanders, partnerlanden en landen in de regio. "Overal is de situatie anders. Niet alleen in Israël en Iran, maar ook in omliggende landen. Daarom worden telkens nieuwe adviezen uitgewerkt en uitreismogelijkheden verkend voor Nederlanders die de regio willen verlaten."

De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, Abbas Araqchi, heeft in de mensenrechtenraad van de Verenigde Naties in Genève gezegd dat de Israëlische aanvallen op nucleaire installaties een ernstige oorlogsmisdaad vormen. Israël bombardeert die omdat het beweert dat Iran een kernwapen wil ontwikkelen. Iran bestrijdt dat al jaren en doet naar eigen zeggen enkel nucleair onderzoek en wil kernenergie benutten.

Iran had bijna een akkoord met de VS volgens de bewindsman toen de Israëli's een week terug aanvielen. Hij noemde dat "een Israëlisch verraad" van de Amerikaanse diplomatie.

Araqchi is in Genève op bezoek en spreekt er vrijdag de ministers van Buitenlandse Zaken van Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië en met de buitenlandchef van de EU.

Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië speelden een belangrijke rol bij de totstandkoming van het internationaal akkoord met Iran in 2015 over het omstreden nucleaire programma. 

Vele duizenden Iraniërs hebben op deze vrijdagse gebedsdag in meerdere steden betoogd tegen Israël. De staatstelevisie toonde beelden van betogers die ook hun steun betuigden aan de regering en de geestelijken. Ook nieuwszender Al-Jazeera meldt massale betogingen voor vergelding en tegen de Israëlische aanvallen. Mensen gingen de straat op in Teheran, en onder meer in Isfahan, Mashad, Qom en Tabriz.

Onder de betogers in Teheran was de baas van de magistratuur en voorzitter van het hooggerechtshof Gholam-Hossein Mohseni-Ejei. Ook ex-topfiguren van het Korps van de Islamitische Revolutionaire Garde (IRGC), parlementsleden en ministers liepen mee.

Het is volgens de staats-tv "een dag van solidariteit met het verzet van de Iraanse natie". Demonstranten toonden portretten van vooraanstaande Iraanse functionarissen die door Israëlische aanvallen zijn omgekomen. Ook werd het portret van de stichter van de streng religieuze Islamitische Republiek Iran, de ayatollah Ruhollah Khomeini (1902-1989), weer meegedragen.

Israël hoopt dat de bombardementen op Iran niet alleen nucleaire centra uitschakelen, maar ook de macht ondermijnen van de uiterst conservatieve antiwesterse Iraanse sjiitische geestelijkheid. Die heerst al meer dan 45 jaar over het land. De voornaamste pijler van het regime is het IRGC dat economisch, politiek en militair een elite vormt en dat nauw verbonden is met de hoogste leider, de ayatollah Ali Khamenei. 

Het Israëlische leger meldde vrijdagnamiddag dat er een nieuwe aanval geïdentificeerd werd. Ook de Iraanse staatsmedia maakten zo'n melding. De Israel Defence Forces zei dat er sirenes waren afgegaan in "verschillende gebieden in heel Israël" en dat er gewerkt werd om de dreiging te onderscheppen.

Er zijn explosies gehoord boven Tel Aviv en Jeruzalem, aldus persbureau Reuters. 

"We zijn bezig met het opstellen van noodplannen voor verplaatsingen binnen Iran en in buurlanden", zei UNHCR-directeur Filippo Grandi tegen het Duitse persbureau DPA. "We hebben deze plannen nog niet gepubliceerd omdat we nog niet genoeg informatie hebben en omdat we de ontwikkelingen afwachten".c

Volgens Grandi zijn er al onbevestigde berichten over Iraniërs die zijn gevlucht naar Armenië, Azerbeidzjan en Turkmenistan. "Ik ga ervan uit dat de mensen die snel zijn gevlucht uit de steden komen. Zij hebben daar de middelen voor en kunnen snel ontsnappen aan de dreiging van bommen", zei hij.

De burgerluchtvaart werd in Israël vrijwel helemaal stilgelegd als gevolg Iraanse drone- en raketaanvallen. Israëlische verkeersvliegtuigen weken uit naar luchthavens buiten Israël.

Vliegtuigen op weg naar Israël moesten een andere bestemming vinden. Veel zijn naar Cyprus gevlogen. Daar wachten volgens Israëlische media momenteel 6500 Israëli's op de terugkeer naar huis.

Defensieminister van Israël Katz kondigt aan dat hij het IDF heeft opgedragen om "de aanvallen op doelwitten van het regime in Teheran te intensiveren" om het Iraanse regime "te destabiliseren". Volgens Katz moet Israël "alle symbolen van het regime en zijn onderdrukkingsmechanismen, zoals de Basij, evenals de basis van de macht van het regime, de Islamitische Revolutionaire Garde, treffen". 

Hij zegt dat Israël moet streven naar "een massale evacuatie van de bevolking uit Teheran, om het regime te destabiliseren en de afschrikking te vergroten als reactie op raketaanvallen op de thuisfront van Israël, terwijl ze blijven doorgaan met het aanvallen van faciliteiten en wetenschappers om het nucleaire programma van Iran te dwarsbomen, totdat alle doelstellingen van de operatie volledig zijn bereikt." 

 De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Abbas Araqchi heeft gezegd dat zijn land niet met de VS onderhandelt zolang Israël Iran aanvalt. Volgens hem heeft Washington herhaaldelijk verzocht om verder te onderhandelen over het nucleaire programma van Iran. Maar volgens Araqchi zijn "diplomatie en dialoog niet mogelijk zolang de agressie niet stopt".

Araqchi is in Genève voor gesprekken met de ministers van Buitenlandse Zaken van Duitsland, Johann Wadephul, Frankrijk, Jean-Noël Barrot, en Groot-Brittannië, David Lammy en met Kaja Kallas die over buitenlandse betrekkingen van de EU gaat.

De Europese mogendheden willen het escalerende conflict tussen Iran en Israël kalmeren. Ze spreken daarom met Araqchi over het omstreden nucleaire programma van Iran. Israël en de VS hameren er al decennia op dat volgens hen Iran aan een kernwapen werkt en dat wapen snel kan hebben. Israël rechtvaardigt daarmee de bombardementen op Iran.

In 2015 werd mede dankzij Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië een internationale overeenkomst gesloten met Iran. De deal beperkte Irans programma en zou internationale sancties tegen Iran verminderen. In 2018 torpedeerde president Donald Trump in zijn eerste ambtstermijn deze deal.

"Dit besluit nemen wij niet lichtvaardig. Het is een besluit op basis van de verslechterende veiligheidssituatie in Iran", zei minister van Buitenlandse Zaken Penny Wong. Alle Australiërs wordt aangeraden om Iran te verlaten, zodra dat veilig mogelijk is. Zo'n 2000 van hen zouden dat ook gevraagd hebben, plus nog eens 1200 in Israël.