Nog maar een derde van de asielaanvragen ingewilligd: ‘Zonder identiteitspapieren hier komen, is voor de IND nu een red flag‘

2 dagen geleden 4

Het percentage asielaanvragen dat in Nederland wordt ingewilligd, is dit jaar fors gedaald. Waar de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) vorig jaar nog 56 procent van de eerste aanvragen goedkeurde, krijgt inmiddels nog maar een derde een inwilliging. Dat blijkt uit cijfers van het ministerie van Asiel en Migratie.

Volgens de IND is de daling deels te verklaren door een veranderde beoordeling van asielverzoeken uit Syrië. Na de val van het Assad-regime is het land grotendeels veilig verklaard. „Waar Syrische vluchtelingen voorheen vrijwel standaard asiel kregen, is dat nu niet meer het geval. Dat heeft invloed op het inwilligingspercentage”, zegt een IND-woordvoerder.

Ook voor andere groepen is het toelatingsbeleid aangescherpt. Zo worden aanvragen uit landen als Jemen, Turkije en Irak vaker afgewezen, omdat de veiligheidssituatie daar anders wordt beoordeeld.

Het aangepaste landenbeleid dekt niet het hele beeld. Asieladvocaten en deskundigen zeggen dat de scherpe daling niet los kan worden gezien van een nieuwe werkwijze bij de IND, die sinds 1 juli vorig jaar geldt. Naar aanleiding van onvrede in de Tweede Kamer over het „te hoge” Nederlandse inwilligingspercentage, werd een strengere geloofwaardigheidstoets ingevoerd.

Geen papieren

Asielzoekers die hun verhaal niet met documenten kunnen onderbouwen, moeten nu aan een reeks voorwaarden voldoen. „Ik hoor het overal,” zegt Wil Eikelboom, voorzitter van de Vereniging van Asieladvocaten Nederland. „Als je aan één van die voorwaarden niet voldoet, word je al snel ongeloofwaardig verklaard.”

Asieladvocaat Bart Toemen herkent de daling in de cijfers uit zijn eigen praktijk. „De inwilligingen zijn fors naar beneden gegaan,” zegt hij. „En de nieuwe werkinstructie van de IND speelt daarin zeker een rol.”

Hij ziet cliënten afgewezen worden op zaken waarop dat voorheen niet gebeurde. „Als je hier zonder identiteitspapieren bent gekomen, of je verhaal niet kunt onderbouwen met documenten, is dat voor de IND tegenwoordig een red flag”, zegt Toemen. „Dan maakt het weinig uit wat je verder nog aanvoert, dan ga je gewoon nat.”

Rechtspsycholoog Tanja van Veldhuizen, die promoveerde op de asielpraktijk en regelmatig trainingen geeft aan IND-medewerkers, ziet ook een verband met de nieuwe werkwijze. „Je komt pas toe aan een inhoudelijke beoordeling van iemands verhaal als aan een reeks voorwaarden is voldaan,” zegt zij. „En je kunt je afvragen hoe realistisch die voorwaarden zijn.” In de nieuwe instructie weegt bijvoorbeeld zwaar of iemand zijn asielverzoek tijdig heeft ingediend, of volledig antwoord geeft op alle vragen. „Als je de werkinstructie strikt toepast, kun je al vroeg in de beoordeling afhaken,” zegt Van Veldhuizen. „Dan wordt iemand in feite afgewezen op procedurele gronden, terwijl je nog niet echt hebt gekeken naar de kernvraag in het asielrecht: loopt deze persoon een reëel risico op vervolging?”

De vraag is ook in hoeverre die strengere afwijzingen standhouden bij de rechter. Volgens advocaat Toemen wordt in zijn beroepszaken het merendeel van de IND-besluiten vernietigd. Rechters oordelen dan dat de dienst te weinig oog heeft gehad voor het complete verhaal van de aanvrager, of dat het de risico’s bij terugkeer niet goed heeft meegewogen.

„Daarom kun je je afvragen of de nieuwe werkinstructie efficiënter voor de IND is”, zegt Van Veldhuizen. „Als er meer beroepen gegrond worden verklaard, dan levert dat dubbel werk op voor de IND. Die moet al die afgewezen aanvragen dan weer opnieuw gaan beoordelen.”

Rechtbanken verschillen nog van mening over hoe strikt de nieuwe instructie mag worden toegepast. De Raad van State, de hoogste bestuursrechter van het land, buigt zich momenteel over die vraag; een definitieve uitspraak wordt volgend jaar verwacht.