Oefenen voor het eindexamen: ‘Juf, ik ben echt vet intelligent, ik kan dit gewoon’

Economiedocent Luc Cramer (31) heeft alle eindexamens vmbo-basis van de afgelopen jaren doorgespit en daar vragen uit gehaald waarvan hij verwacht dat ze bij het komende examen terugkomen. Bijvoorbeeld de klassieke som van het berekenen van de kredietkosten, zegt hij tegen het klasje van acht leerlingen aan wie hij oefenvragen uitdeelt. „Ik durf er bijna mijn hand voor in het vuur te steken dat jullie deze som gaan krijgen.”

Een leerling vraagt of hij écht zijn hand in het vuur gaat steken als die som er niet in zit. Cramer lacht: „Dat moet ik dan maar doen, maar ik garandeer je dat deze erin zit.”

Op het Spaarne College in Haarlem, een vmbo-school met 850 leerlingen, geven de leerkrachten in de meivakantie eindexamentraining. De meilessen, zoals ze op school worden genoemd, zijn gratis, zodat alle leerlingen die in aanmerking komen kunnen meedoen. Er zijn in Haarlem ook commerciële bureaus die eindexamentraining geven, maar die vragen 300 à 400 euro per vak. „Dat kunnen de meeste ouders bij ons niet betalen”, zegt schooldirecteur Wim Huiberts (66). „Bovendien hebben onze leerlingen veel behoefte aan een beetje structuur en een vertrouwde omgeving.”

In het economielokaal hangen leerlingen onderuit en gapen. „Tot hoe laat gaan we vandaag door? Niet te lang toch?”, vraagt een meisje. „We hebben gisteren ook al heel veel gedaan.” Als je alleen zou afgaan op hun houding zou je niet denken dat deze leerlingen hier vrijwillig zitten. Maar ze hebben zich allemaal zelf ingeschreven, want alleen wie gemotiveerd is mag meedoen. Al na een paar minuten laten ze hun nonchalante pose varen en stellen ze de docent vragen: „Meneer, wat is eigenlijk ook alweer het verschil tussen bruto- en nettowinst?”

De leerlingen hebben zich allemaal zelf ingeschreven voor de training, want alleen wie gemotiveerd is mag meedoen.

Foto Simon Lenskens

Kwetsbaar

Het Spaarne College ontstond in 2020 uit een fusie van vier vmbo-scholen. Daardoor zijn verschillende vormen van vmbo-onderwijs vertegenwoordigd, zowel de theoretische mavo als varianten met veel praktijkvakken: basis, kader en praktische mavo. „Een deel van onze leerlingen is kwetsbaar”, zegt Huiberts, „ze hebben leerachterstanden of sociaal-emotionele problematiek. Daarom geven we het hele jaar door veel extra ondersteuning.”

De meilessen zijn in de eerste plaats bedoeld voor leerlingen die lager dan een zes staan voor een vak. Als de groepen niet te groot worden, mogen ook leerlingen meedoen die er beter voor staan, maar die de examens toch spannend vinden. Van de ruim tweehonderd eindexamenkandidaten doet grofweg een op de drie mee.

De frisgroene gangen van het schoolcomplex lijken uitgestorven, maar in sommige lokalen is er beweging. Twee leerlingen vmbo-kader zitten bij hun vaste leerkracht Tom Pieters (39). Hij kijkt op zijn computer hoe ze thuis hebben gescoord op een online oefenprogramma. „Ik vind begrijpend lezen moeilijk”, zegt Ruya Unver (16), die hierna een opleiding interieurontwerpen wil gaan doen. „Je krijgt een hele lange tekst en daar moet je allemaal vragen over beantwoorden. Of je moet luisteren naar een geluidsfragment van iemand met zo’n heel zwaar Engels accent.”

Ook Pip van Unnik (15), die een bakkersopleiding wil gaan doen, hoopt op tips die haar kunnen helpen bij het examen. Ze staat nu wel gemiddeld een 6,5, maar bij het oefenen thuis scoorde ze nog geen voldoende. „Ik leer jullie een stappenplan”, zegt Pieters. „Als jullie dat volgen, zou het moeten lukken.”

Economiedocent Cramer heeft alle eindexamens vmbo-basis van de afgelopen jaren doorgespit en daar vragen uit gehaald waarvan hij verwacht dat ze bij het komende examen terugkomen.

Foto Simon Lenskens

Dat leerlingen een paar dagen meivakantie mislopen, vinden ze over het algemeen niet zo’n probleem, zegt Claudia Zwirs (48), leerkracht maatschappijkunde en aardrijkskunde. „We beginnen pas om tien uur, dus ze kunnen nog een beetje uitslapen.” Thuis kan het onrustig zijn, met broertjes en zusjes die vrij zijn. Zwirs: „Ik kwam net een meisje tegen dat geen training heeft maar toch naar school is gekomen om te leren.”

Ook leerkrachten van praktijkvakken geven eindexamentraining. Lianne Nypels (16), die vmbo-kader doet, heeft het profiel horeca, bakkerij en recreatie gekozen. Als ze slaagt, wil ze naar de hotelschool. „Bij het praktijkexamen krijg je ingrediënten en dan moet je iets koken of bakken”, vertelt ze. „Dat oefenen we het hele jaar al, maar gisteren hebben we dat nog een keer gedaan, stap voor stap.” Ze heeft er vertrouwen in dat ze dit examen gaat halen. Vandaag is ze weer naar school gekomen, voor wiskunde. Dat ligt haar wat minder. „Thuis maak ik wel oefensommen, maar soms weet ik niet wat ik moet doen, dan kom ik niet verder. Nu kan ik daar vragen over stellen. Ik vind het fijn dat we in een klein groepje zitten, dan krijg je meer aandacht.”

Onrust

Wat de leerkrachten merken, is dat de meeste leerlingen de examenstof wel beheersen, maar dat in deze laatste weken hun onrust over de naderende examens toeneemt. „Zelfvertrouwen geven aan leerlingen, dat is onze belangrijkste reden om dit te doen”, zegt schooldirecteur Huiberts. Als ook het slagingspercentage van zijn school, dat nu al bijna op het landelijk gemiddelde van 97 procent ligt, nog wat omhoog gaat, is dat mooi meegenomen.

Zelfvertrouwen geven aan leerlingen, dat is onze belangrijkste reden om dit te doen

De afgelopen jaren kregen scholen extra geld om in coronatijd opgelopen leerachterstanden weg te werken. Het Spaarne College besteedde dat deels aan de examentrainingen. Inmiddels is dat coronageld op en betaalt de school de meilessen uit de zogenoemde lump sum, het basisbedrag dat scholen krijgen voor personeel, materialen en onderhoud van hun gebouw. „We willen deze eindexamentraining graag blijven aanbieden”, zegt Huiberts, „maar het helpt natuurlijk niet dat het kabinet bij de Voorjaarsnota heeft besloten te bezuinigen op een regeling voor ondersteuning van kwetsbare leerlingen. Daar krijgt onze school nu nog 5 ton per jaar uit.”

De meilessen zijn in de eerste plaats bedoeld voor leerlingen die lager dan een zes staan voor een vak. Foto Simon Lenskens

Leerkrachten die helpen bij de examentraining leveren een deel van hun meivakantie in. In ruil daarvoor krijgen ze vrij op een ander moment, of ze laten de extra uren uitbetalen. Ze ontvangen dan een dubbel uurloon. Maar dat is niet waarom ze meedoen, zeggen de leerkrachten. Ze doen het uit betrokkenheid bij hun leerlingen. „Vmbo-leerlingen zoeken veel meer connectie met leerkrachten dan ik me herinner uit mijn eigen schooltijd op het atheneum”, zegt Pieters. Hij krijgt ook als hij vrij is nog telefoontjes en appjes met vragen. „Ze vinden het vanzelfsprekend dat je er voor hen bent. Ik vind dat eigenlijk heel leuk, al moet ik soms een grens trekken.”

Ook Zwirs leeft mee met haar leerlingen in deze examentijd. Ze hoopt dat ze door de meilessen thuis even durven ontspannen, zodat ze straks uitgerust aan de examens beginnen. „Ik zeg altijd: maak een planning en houd je daaraan, maar in die planning moeten ook rustmomenten zitten.” Ze vertelt over een meisje dat ze een proefexamen liet maken, en dat na afloop verheugd zei: „Juf, ik ben echt vet intelligent, ik kan dit gewoon.” Zwirs: „Ik zei tegen haar: dat geloof ik het hele jaar al. Nu jij nog.”