Onderzoekers nemen een kijkje ónder de zeebodem en ontdekken hier iets heel bijzonders

Voor het eerst zijn hier namelijk dieren, waaronder kokerwormen en slakken, aangetroffen.

Er leven dieren ónder de zeebodem. Tot die conclusie komen onderzoekers die naar de Oost-Pacifische Rug in de Grote Oceaan afreisden. “Dit is heel bijzonder”, vertelt Sabine Gollner in een interview met Scientias.nl. “Het is voor het eerst dat er dierlijk leven is aangetroffen in de oceaankorst. Tot nu toe wisten we alleen dat er microben in die omgeving konden leven.”

Oost-Pacifische Rug
De Oost-Pacifische Rug is een vulkanisch actieve bergketen op de bodem van de Stille Oceaan. Het herbergt veel hydrothermale bronnen – openingen in de zeebodem waar zeewater in contact komt met magma onder de aardkorst. Uit eerdere studies is al gebleken dat er organismen op de zeebodem rondom deze openingen leven, zoals kokerwormen en mosselen. De mogelijkheid dat er ook dierlijk leven ónder de zeebodemkorst zou kunnen bestaan, is echter grotendeels onontdekt gebleven.

Wat is een hydrothermale bron?
Hydrothermale bronnen zijn eruptiekanalen in de zeebodem die over de hele wereld voorkomen bij vulkanisch actieve gebieden, meestal in de buurt van de mid-oceanische rug. Er komt warme mineraalrijke vloeistof door spleten in de aardkorst naar boven, die opgewarmd is door het magma van de aarde. De onderwaterwereld rond deze bronnen vormt een uniek ecosysteem. Een bekend gebied met hydrothermale bronnen bevindt zich op de bodem van de Atlantische Oceaan in het zogenoemde Atlantismassief van de Mid-Atlantische rug. Op dit soort plekken is mogelijk het eerste leven op aarde ontstaan.

Het team slaagde erin om een op afstand bestuurd voertuig, genaamd SuB-astian, naar de zeebodem te sturen, dat afdaalde naar een diepte van maar liefst 2.515 meter. SuB-astian heeft armen die gebruikt werden om delen van de zeebodemkorst bloot te leggen. Op die manier ontdekten de onderzoekers tot hun verbazing dat het in de warme, met vloeistof gevulde holtes krioelde van de dieren.

Een kijkje in de warme, met vloeistof gevulde holte die is blootgelegd onder de een hydrothermale opening. Afbeelding: Schmidt Ocean Institute

Dieren
De onderzoekers ontdekten ónder de zeebodem verschillende soorten die voorheen alleen op de zeebodem werden gevonden, waaronder reusachtige kokerwormen en mobiele dieren zoals wormen en slakken. De onderzoekers denken dat larven van zeebodemdieren in deze holtes kunnen vallen, wat mogelijk leidt tot de ontwikkeling van leven in deze omgeving. “De meest bijzondere vondst was de reusachtige kokerworm Rifia pachyptila”, herinnert Gollner zich. “Sommige exemplaren waren wel 0,5 meter lang.”

Grote kokerwormen in een ondiepe holte net onder een hydrothermale bron. Afbeelding: Schmidt Ocean Institute

Overleven
Het is opmerkelijk dat deze dieren op deze extreme plek weten te overleven. “In deze omgeving variëren de temperaturen, is de pH laag, is er weinig zuurstof en is er veel waterstofsulfide aanwezig”, vertelt Gollner. De vraag is dus hoe ze dat voor elkaar krijgen. “Dieren die dichtbij hydrothermale openingen leven, zijn heel bijzonder en hebben specifieke aanpassingen ontwikkeld”, legt Gollner desgevraagd uit. Een voorbeeld is de eerder genoemde kokerworm Rifia pachyptila die in symbiose leeft met microben.”

Complex leefgebied
Het onderzoek werpt nieuw licht op de complexe leefgebieden die in de diepe oceaan te vinden zijn. “Hydrothermale openingen zijn relatief kleine ecosystemen, maar ze leveren veel belangrijke mineralen, zoals ijzer, en voedsel voor de omliggende gebieden”, merkt Gollner op. “We weten nog niet hoe groot de nieuw ontdekte leefgebieden bij hydrothermale openingen precies zijn, hoe ver ze zich horizontaal uitstrekken en hoe diep ze gaan. We hebben slechts zes keer een gebied van 50 x 50 centimeter onderzocht. Het feit dat we kokerwormen hebben aangetroffen, wijst erop dat de zeebodemomgeving ook kan bijdragen aan biogeochemische processen, omdat de kokerwormen in symbiose leven met bacteriën. Dit suggereert dat het oppervlak van de zeebodem en de onderzeebodem met elkaar verbonden zijn.”

Beschermd
De ontdekking van dieren onder de zeebodem benadrukt de noodzaak om deze leefgebieden te beschermen. “We weten dat leven bij hydrothermale openingen bijzonder is”, zegt Gollner. “Het feit dat we nu ook unieke soorten onder de zeebodem hebben aangetroffen, waar we ze niet kunnen zien, geeft aan dat grote gebieden rond deze openingen beschermd moeten worden.”

Diepzeemijnbouw
Dat is volgens de onderzoekers vooral belangrijk met het oog op diepzeemijnbouw. De bodem van diepe, internationale wateren is nog vrij onontgonnen gebied. Dit houdt in dat er nog veel belangrijke mineralen en metalen te vinden zijn, die op het land steeds schaarser worden. Deze materialen zijn essentieel voor producten zoals smartphones, computers, zonnepanelen en windmolens en zijn in de diepzee nog volop aanwezig. Veel wetenschappers staan echter kritisch tegenover het idee om in de diepzee naar zulke mineralen te gaan zoeken. Dat komt omdat diepzeemijnbouw volgens hen unieke en belangrijke soorten bedreigt en onherstelbare schade aan zou richten aan de gevoelige mariene leefgebieden.

Ook deze studie benadrukt nu wederom hoe uniek de diepzee is – en dat er dus zelfs op plekken waar je het niet verwacht, dieren voorkomen. “Het is duidelijk dat actieve hydrothermale openingen uniek en waardevol zijn”, zo schrijven de onderzoekers in hun studie. “Er zijn al voorstellen gedaan of maatregelen genomen om ze te beschermen tegen toekomstige menselijke activiteiten zoals diepzeemijnbouw. Door de ontdekking van dierlijke leefgebieden onder de zeebodem, waarvan we nog niet weten hoe groot ze zijn, wordt het nog belangrijker om deze bescherming voort te zetten.”