Rutte speelt opnieuw in op Trumps ego, maar volmondige Amerikaanse steun aan Oekraïne blijft nog uit

Van Donald Trump is bekend dat hij zich makkelijk laat overtuigen – in elk geval tijdelijk. Degene die de Amerikaanse president het laatste spreekt, kan doorslaggevend zijn in diens beslissingen die de hele wereld raken. Zeker als die persoon precies weet hoe hij Trumps ego moet strelen. Enter Mark Rutte.

De NAVO-baas vloog naar Washington om Trump woensdag te vleien en porren, nadat die Vladimir Poetin aan de telefoon en Volodymyr Zelensky op bezoek had gehad. Het doel: een staakt-het-vuren in Oekraïne, waar Trump op z’n best ambivalent over is. De methode: Trump laten geloven dat zo’n wapenstilstand zijn eigen idee is. De strategie: Trump aansporen om Poetin onder druk te zetten zoals hij dat met Benjamin Netanyahu heeft gedaan.

Tijdens een persmoment na hun ontmoeting was Trump druk met allerlei andere zaken: de bekritiseerde bouw van een balzaal aan het Witte Huis, zijn onmin met de president van Colombia en de Democraten de schuld geven van de shutdown. De paar keer dat Rutte aan het woord kwam, hamerde die op hoe geweldig en machtig Trump is, diens succesvolle diplomatie in het Midden-Oosten, het belang van sancties tegen Rusland en „de visie van de president voor een staakt-het-vuren” in Oekraïne.

Donbas

In augustus had Trump, in gesprek met Europese leiders, nog geopperd dat Oekraïne delen van de oostelijke Donbas-regio zou moeten opgeven die Rusland noch in 2014, noch sinds de invasie van 2022 ooit bezet heeft. Met Zelensky naast zich in het Oval Office, benadrukte hij dat een wapenstilstand overbodig was. Trump, die vorig jaar tijdens de presidentscampagne beloofde het Oost-Europese conflict binnen 24 uur op te lossen, beweerde dat voor de echte vrede die hij zou bewerkstelligen geen gevechtspauze nodig was. Sindsdien houden Russische bombardementen dan ook aan en probeert Oekraïne af en toe terug te slaan.

Lees ook

Trumps zwalkende Oekraïne-beleid brengt een einde van de oorlog geen millimeter dichterbij. Integendeel: Poetin kan weer even door met aanvallen

Na het – al dan niet bestendige – akkoord rond Gaza en de aanhoudende onwil uit Moskou om de Oekraïne-oorlog te staken, opperde Trump afgelopen zondag dat het conflict in Oekraïne op de huidige frontlinie bevroren zou moeten worden. „Knip het op zoals het nu is”, zei hij aan boord van Air Force One tegen journalisten over de Donbas. „Ze kunnen later echte afspraken maken. Maar ik zeg: knip het op en stop aan de gevechtslijn. Ga naar huis. Stop het vechten. Stop het doden van mensen.” De term staakt-het-vuren gebruikte hij niet, maar Rutte zag een opening.

Tot deze week had Trump, in zijn negen maanden terug aan de macht, niets gedaan om Poetin te hinderen in zijn aanhoudende aanvallen op Oekraïne. De VS delen nog steeds inlichtingen met het geteisterde land en verkopen, via Europa, cruciale wapens en munitie, maar druk op Rusland kwam er nooit. Tot woensdag.

Nieuwe sancties

Tijdens het gesprek met Rutte werden nieuwe Amerikaanse sancties aangekondigd tegen Russische oliebedrijven. Vanwege „Ruslands gebrek aan serieuze inzet om de oorlog in Oekraïne te beëindigen”. Een tweede top met Poetin, die plaats had moeten vinden in Boedapest, was inmiddels al opgeschort omdat Trump „geen tijd wil verspillen” aan een mogelijk nutteloze bijeenkomst. Maar Tomahawk-kruisvluchtwapens zegt Trump niet toe aan Oekraïne. Hij legt zijn duim niet verder op de schaal van het militaire slagveld.

De vraag is wat Ruttes vleierij concreet heeft opgeleverd. Want zodra hij terugvliegt naar Brussel is hij niet meer de laatste die Trumps oor heeft over Oekraïne. Wie spreekt de president hierna? Vicepresident JD Vance staat vijandig tegenover Oekraïne en wil de steun aan het land terugdraaien. Scott Bessent, minister van Financiën, riep bij het aankondigen van de oliesancties juist wel expliciet op tot een staakt-het-vuren.

Lees ook

‘Vloekende’ Trump zette Zelensky vrijdag onder druk om Russische voorwaarden te accepteren, schrijft FT

Met de Russische president kan Trump goed overweg, maar hij weet ook dat Poetin een spelletje met hem speelt. Met de Oekraïense president is de relatie stroever, als sinds Trumps eerste termijn. Maar Zelensky, Europese bondgenoten en Republikeinse senatoren, hebben de Amerikaanse president er sinds hij weer aan de macht is in ieder geval overtuigd dat het niet goed is als Oekraïne overlopen wordt en de Russen aan de Poolse grens staan.

Handelsdeals

Er zijn een paar dingen waar Trump gevoelig voor is: handelsdeals die naast EU-landen ook Rusland en in mindere mate Oekraïne hem zouden kunnen bieden, het perspectief van nóg een vrede op zijn naam schrijven en een einde aan het bloedvergieten en het doden van kinderen, waar zijn vrouw Melania hem vooral op aan schijnt te spreken. Rutte heeft krediet, want hij hielp bij de toezegging dat alle NAVO-lidstaten 5 procent van hun bbp aan defensie zullen gaan uitgeven, maar geen nieuwe transactie in het verschiet.

De eerstvolgende belangrijke speler die Trump zeker spreekt is de Chinese president Xi Jinping. Daarmee heeft hij komende week, in Zuid-Korea, de eerste ontmoeting van zijn tweede termijn. De Chinese leider kan, als hij wil, waarschijnlijk belangrijker zijn dan de wispelturige Trump in het manen van Poetin tot een einde aan de oorlog. Dat zou alleen niet goed zijn voor Trumps ego.