Vleessector verdacht van ontduiken belastingen

De Belgische justitie verdenkt Nederlandse vleesbedrijven van miljoenenfraude. Vleeshandelaren zouden op grote schaal omzetbelasting en invoerheffingen hebben ontdoken door jarenlang samen te spannen met een Waalse fabrikant van kipnuggets.

Justitie vordert per bedrijf soms miljoenen euro’s terug. Daarnaast eist ze een vijf- tot tienvoud van de ontdoken heffing aan boete, en in sommige gevallen celstraffen tegen directe betrokkenen.

Het onderzoek naar de praktijken is in 2015 al begonnen. Belgische autoriteiten hebben de afgelopen jaren een groot aantal Nederlandse vleeshandelaren verhoord. In 2021 zijn de bedrijven aangeklaagd. De zaak ligt nog bij de rechter.

De zaak draait om kip die vanuit Brazilië en Thailand de Europese Unie binnenkomt. Binnen de EU geldt een regime van licenties om een bepaalde hoeveelheid kip in te voeren. Houders van zo’n vergunning mogen tegen een lager tarief dan het reguliere importeren. Bedrijven die dat recht onvoldoende gebruiken, verliezen hun vergunning. In Nederland is een levendige handel ontstaan in Europese licenties.

Stromannen

De Belgische kipnuggetproducent Europa Cuisson kocht jarenlang kip uit Brazilië en Thailand en sloeg dit op in depots die onder toezicht staan van de douane. Op dat moment was nog geen invoerheffing betaald. Vervolgens verkocht de fabrikant de kip aan Nederlandse vleeshandelaren. Die klaarden de kip in en betaalden de invoerheffing. Daarna kocht Europa Cuisson de kip terug. Dat gebeurde enkel op papier, het vlees werd niet verplaatst uit de loodsen waar het vanuit de havens van Zeebrugge en Rotterdam naartoe was gebracht. Op die manier benutte Europa Cuisson de ongebruikte importlicenties van Nederlandse vleeshandelaren en drukte het invoerheffing en btw.

Nederlandse bedrijven richtten vennootschappen op om zo veel mogelijk importvergunningen te krijgen. Die bedrijven bestaan meestal alleen op papier en hebben geen personeel. De Belgische aanklager beschouwt de vleeshandelaren als stromannen en vindt de handelwijze een strafbare gedraging, omdat zo via een kunstgreep te weinig invoerheffing en te weinig omzetbelasting is betaald.

Onder de verdachten zijn grote spelers uit de Nederlandse vleeshandel, zoals de bedrijven Jan Zandbergen, Ferdinand Zandbergen en Van Hessen. Slachterij en handelsbedrijf Ep de Graaf uit Putten is eveneens betrokken. Tegen die onderneming loopt al een strafrechtelijk onderzoek van het Nederlandse Openbaar Ministerie naar fraude.

Ook Nederlandse dochterbedrijven van internationale concerns als het Britse Lamex en het Braziliaanse Seara zijn aangeklaagd. Veel Nederlandse handelaren, waaronder Van Hessen, Jan Zandbergen en Ferdinand Zandbergen laten zich vertegenwoordigen door de Vlaamse advocaat Jurgen Gevers. Hij zegt: „Geen enkele cliënt wenst dat ik mij over de zaak uitspreek in de Nederlandse pers.”

Verdediging

De vleeshandelaren zijn zich van geen kwaad bewust. Zij menen dat importvergunningen wel degelijk overdraagbaar zijn en dat de Nederlandse douane noch de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), een agentschap van Economische Zaken, daar ooit een probleem van heeft gemaakt. Bij de RVO dienen handelaren een financiële borg te stellen als ze een licentie verkrijgen. Zo’n vergunning is niet alleen een recht, maar ook een plicht, licht advocaat Peters toe. „Als je het recht om te importeren niet volledig benut, ben je je borg kwijt.”

Handelaren hebben er tijdens verhoren, die plaatsvonden op de burelen van Onderzoek & Opsporing Team Brugge, op gewezen dat ze drie maanden van tevoren een importlicentie moeten aanvragen en dan niet weten of ze die zullen krijgen, zo blijkt uit stukken in bezit van NRC. Daarom vraagt iedereen zoveel mogelijk licenties aan. Maar wie die niet gebruikt, verliest de rechten. Om dat te vermijden, „verhandelen we de licenties of geven we ze aan firma’s die ze kunnen gebruiken”, verklaarde een van de verdachten in een verhoor in Brugge. Hij noemde het „een gangbare praktijk”. Betrokkenen zeggen dat het Europese regime hen tot dit soort boekhoudkundige constructies dwingt.

Door een salmonellaprobleem in Thailand en een groot corruptieschandaal in de Braziliaanse vleessector kwamen handelaren in moeilijkheden met ongebruikte vergunningen waarvoor ze wel financieel risico liepen, luidde de verdediging van een andere Nederlandse vleeshandelaar.

Komend weekeinde publiceert NRC over misstanden in de vleesindustrie.