2 dagen geleden
2
Grote opwinding onder astronomen: ze hebben in ons zonnestelsel een object ontdekt dat uit een ander zonnestelsel komt. En dat is bijzonder. Want interstellaire objecten komen we niet zo vaak tegen (al gaat dat naar verwachting wel veranderen)
We hebben – dichtbij en verder weg – al heel wat planetoïden en kometen ontdekt, maar exemplaren die hier niet thuishoren en hun oorsprong vinden in een ander zonnestelsel blijven zeldzaam. Tot voor kort waren ons slechts twee van die interstellaire objecten bekend: ‘Oumuamua en Borisov. Maar daar lijken we nu een derde aan toe te kunnen voegen!
De eerste waarnemingen
Dit derde interstellaire object werd in eerste instantie aangeduid met de werktitel A11pl3Z, maar heeft inmiddels een officiële naam toegewezen gekregen: 3I/ATLAS. De ‘3I” verraadt daarbij dat het om het derde interstellaire object gaat, terwijl het tweede deel van de naam verwijst naar het systeem dat het object enkele dagen geleden als eerste detecteerde: het Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System, oftewel ATLAS. Dit systeem speurt de hemel af, op zoek naar kleine aardscheerders, oftewel ruimtestenen die zich in de buurt van onze planeet wagen. Maar enkele dagen geleden stuitte ATLAS daarbij dus op een object van een heel andere aard: een object dat eigenlijk helemaal niet in ons zonnestelsel thuishoort.
Vervolgwaarnemingen
Na de eerste detectie van 3I/ATLAS door ATLAS volgden – zoals gebruikelijk – al snel vervolgwaarnemingen met andere observatoria. Ook doken wetenschappers in de archiefdata van verschillende observatoria, in de hoop dat 3I/ATLAS ook daar – zonder dat we ons daar indertijd van bewust waren – acte de présence had gegeven.
Excentrische baan
Aan de hand van die vervolgwaarnemingen en enkele in archiefdata teruggevonden observaties van 3I/ATLAS konden onderzoekers zich vervolgens een beter beeld vormen van de baan van het object. En zo werd duidelijk dat de omloopbaan van 3I/ATLAS sterk excentrisch is, oftewel sterk afwijkt van een cirkel. Het is een sterke aanwijzing dat het object hier niet thuishoort, maar zijn oorsprong vindt in een ander zonnestelsel. En daarmee begeeft 3I/ATLAS zich in select gezelschap; het is pas het derde interstellaire object dat in ons zonnestelsel is aangetroffen (zie kader).
Voorlopers
Het eerste interstellaire object dat onderzoekers ooit ontdekten, was 1I/’Oumuamua. Dit object werd in 2017 voor het eerst waargenomen. Haastige vervolgwaarnemingen hintten erop dat het object een sigaarachtige vorm had en – alvorens het ons zonnestelsel binnendrong – miljoenen jaren door het heelal reisde. Veel meer zijn we er niet over te weten gekomen; ‘Oumuamua verliet ons zonnestelsel vrij kort nadat we ‘m ontdekt hadden. In 2019 werd een tweede interstellair object in ons zonnestelsel aangetroffen: 2I/Borisov. Vervolgwaarnemingen wezen uit dat het om een interstellaire komeet ging.
Een komeet?
Wat voor soort object 3I/ATLAS is, is op dit moment nog niet helemaal duidelijk. Maar het vermoeden bestaat dat het – net als 2I/Borisov – een interstellaire komeet is. Er zijn namelijk voorzichtige aanwijzingen gevonden dat 3I/ATLAS komeetactiviteit vertoont, zo meldt het Minor Planet Center. Vervolgwaarnemingen zijn echter nodig om de aard van 3I/ATLAS nauwkeuriger te kunnen definiëren. Astronomen zijn dus nog wel even zoet met 3I/ATLAS. En we gaan de komende tijd dan ook ongetwijfeld nog veel meer over het interstellaire object horen.
Ondertussen mag je zo langzamerhand ook wel gaan wennen aan het idee dat ons zonnestelsel interstellaire visite krijgt; hoewel we tot op heden slechts drie interstellaire bezoekers hebben waargenomen, verwachten onderzoekers dat er nog veel meer op ontdekking wachten. En met het krachtige Vera C. Rubin Observatory – dat vorige week de eerste beelden afleverde – beschikken we nu over een instrument dat geknipt is om interstellaire objecten op te sporen. Onderzoekers verwachten dat het observatorium in staat moet zijn om elk jaar enkele grote en tot wel 100 kleine interstellaire objecten te ontdekken. Het selecte gezelschap dat 1I/’Oumuamua, 2I/Borisov en 3I/ATLAS op dit moment vormen, staat op korte termijn dan ook een flinke uitbreiding te wachten.
English (US) ·