Zelfverklaard ‘boertje’ zonder bul, maar met ambitie: Gouke Moes wordt minister van OCW

Wat Gouke Moes tijdens het campagnevoeren voor de Statenverkiezingen in 2023 het meest aangreep, was de vrouw die hem bij de arm pakte op de Grote Markt in Groningen. Haar schoonzoon had zelfmoord gepleegd, vertelde ze de BBB’er. Haar dochter vond hem ’s ochtend tussen de koeien. „Die zag geen toekomst meer.” Het toonde volgens hem „dat we ons vanuit de procedures vastdenken”, zei hij in gesprek met de Groningse nieuwszender OOG. „Niemand heeft het zo bedoeld, maar mensen gaan daar gewoon aan dood.”

Dat de overheid soms je vijand kan zijn lijkt niet alleen zo, zei hij. „Ik denk ook dat dat zo is.” Hij zag het aan de stikstofcrisis, de gaswinning in Groningen en de Toeslagenaffaire. „Maar let wel: het is een monster dat we zelf creëren.”

De 34-jarige Moes treedt na een paar maanden als gedeputeerde in Groningen toe tot het landsbestuur. De voormalig fractieleider van BBB in Groningen wordt minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, met als beleidsstukken onder andere inperking van de Engelse taal in het hoger onderwijs en de verdere uitwerking van al ingezette bezuinigingsmaatregelen. Volgende week is de vuurdoop van Moes – mits hij op tijd beëdigd wordt – met een debat in de Tweede Kamer over academische vrijheid. Zelf heeft hij geen universitaire graad.

Hij staat in Groningen bekend als een ambitieuze, nieuwsgierige en leergierige politicus. Hij gaat prat op een eenvoudige afkomst als „boertje”, zonder overigens agrariër te zijn. Moes is vmbo-docent voor het profiel PIE (Produceren, Installeren en Energie – te vergelijken met de vroegere lts). Hij is ook gediplomeerd machinebankwerker en smid. Moes heeft drie kinderen en woont in het Groningse gehucht Den Ham.

Lees ook

Dierenactivist Ad B. opgepakt na bedreiging kantoor BBB

Verstand

Volgens Fredric Geijtenbeek, leider van de Statenfractie van de ChristenUnie, leert Moes snel. „Dat gaat-ie nodig hebben.” In 2024 trok de ChristenUnie de stekker uit de coalitie in Groningen, nadat BBB en enkele Groninger Belang-leden tegen het windmolenpark in de Eemshaven stemden in de laatste fase van een al jaren lopend traject. Afgesproken was in het hooflijnenakkoord geen „nieuwe” projecten voor wind op het land te ondernemen, maar bestaande plannen zouden worden geëerbiedigd, zegt Geijtenbeek.

Moes zei toen weinig op te hebben met afspraken die „ergens een keer vastgelegd zijn”. Gezond verstand moet volgens hem de boventoon voeren. Volgens BBB is dat een principekwestie. „Ik heb hem kwalijk genomen dat hij het ene zei en het andere deed”, zegt Geijtenbeek. „En ook niet zocht naar het compromis.”

Het is wel een beetje vreemd dat hij nu ineens zegt dat in Den Haag de ‘plicht roept’. O ja? Hoe zit dat hier dan?

Dat laatste is kenmerkend voor Moes, volgens de Groningse ChristenUnie-leider. „Hij is ontzettend nieuwsgierig, weet veel en wil veel weten.” Maar de „uitdaging” voor de aankomend minister is „luisteren, begrip kweken, begrip tonen, compromissen sluiten”, aldus Geijtenbeek. „Zo heb ik het denk ik netjes verwoord.” Moes is sinds maart gedeputeerde, na een formatie van een half jaar sinds de val van de vorige coalitie. Geijtenbeek vindt het „een beetje vreemd dat hij nu ineens zegt dat in Den Haag de ‘plicht roept’. O ja? Hoe zit dat hier dan?”

Regenboogzebrapad

Met een tweet in 2024 oogstte Moes stevige verontwaardiging. Bij een nieuwsbericht over een regenboogzebrapad in Appingedam dat beklad was met hakenkruizen, schreef hij: „Zo werkt polarisatie. Jammer, van beide kanten jammer.” Homobelangenorganisatie COC laat weten deze uitspraak „zorgelijk” te vinden. Volgens woordvoerder Philip Tijsma zou hij hier als „minister van alle Nederlanders” rekenschap over moeten geven. Hij wijst erop dat lhbti-scholieren vaak doelwit zijn van pesten. Ook moedigt hij Moes aan om op het ministerie met staatssecretaris Mariëlle Paul (Emancipatie, VVD) in gesprek te gaan over de betekenis van de regenboogvlag.

In een reactie laat Moes weten dat hij de kwestie „achter zich gelaten” heeft. Moes zegt dat hij er eerder uitgebreid op in is gegaan. Toen verklaarde hij dat hij bedoelde dat „de kant die bedacht heeft dat daar zo’n regenboogpad moet komen, volledig de belevingswereld van veel jongeren daar negeert (misschien zelfs provoceert).” „Ik zou het nu anders formuleren,” zegt Moes nu. Hoe dan, dat wil hij niet zeggen.

Met medewerking van Lyanne Levy