Zij was ‘Mama Erasmus’, de moeder van het Europees uitwisselingsprogramma Erasmus

In Rome is deze week Sofia Corradi begraven, de onderwijswetenschapster die als de ‘moeder’ van het Europese uitwisselingsprogramma Erasmus geldt. Corradi stierf vorige week in Italië, op 91-jarige leeftijd. Ze was hoogleraar onderwijswetenschappen aan de universiteit van Roma Tre, in Rome. Europese studenten de kans bieden om tijdens hun voortgezette studies een periode in een andere EU-lidstaat te studeren, zonder ‘Erasmus’ was zoiets alleen voor een welgesteld gezin weggelegd, zei Corradi daar ooit zelf over.

Sinds de invoering van Erasmus, in 1987, namen al meer dan 16 miljoen mensen deel aan het uitwisselingsprogramma, dat zo een van de succesrijkste Europese projecten ooit werd. De naam van het Europese project is een verwijzing naar de culturele reizen van Erasmus van Rotterdam. Het programma is inmiddels flink verbreed en geldt niet langer enkel voor studenten. ‘Erasmus+’ is een project van levenslang leren, ook beschikbaar voor professionals. Tijdens de budgetperiode 2021-2027 investeert Europa 26,2 miljard euro in Erasmus+.

Twee soorten reacties destijds

Het grote succes van Erasmus – een manier om jonge Europeanen kennis te laten maken met andere talen, landen, culturen en andere Europeanen – lag niet van in het begin voor de hand. Je had twee soorten reacties, zei Corradi ooit zelf, volgens de Italiaanse pers: ,,Je had mensen die zeiden dat de universiteiten in eigen land goed genoeg waren, en onze jongeren niet naar het buitenland moesten om daar achter meiden uit andere landen aan te hollen. En dan had je ook die andere reactie, een van puur enthousiasme, van wie na twintig seconden al helemaal overtuigd was van het idee.”

Achteraf zeiden de Erasmusstudenten mij eigenlijk allemaal hetzelfde: dat Erasmus hun leven had veranderd

Sofia Corradi studeerde rechten aan de La Sapienza-universiteit in Rome, en kon dankzij een Fulbright-studiebeurs in 1957 een master in vergelijkend recht volgen aan Columbia in de VS. Maar bij haar terugkeer in Italië werd die opleiding niet erkend en moest Corradi haar Italiaanse studieparcours verder afwerken. In een interview met de publieke omroep Rai zei Corradi dat het administratieve personeel haar zelfs beledigde en opperde dat ze in Amerika alleen maar wat lol was gaan trappen.

Zaadje geplant

Haar frustratie daarover zou een zaadje planten, en in 1969 werkte ze als wetenschappelijk raadgever van de Italiaanse universiteitsrectoren een voorstel uit om studenten de kans te bieden om een stuk van hun universitaire loopbaan, onder voorwaarde van voorafgaande goedkeuring van de eigen faculteit, aan een buitenlandse universiteit te doorlopen. Het zaadje was de kiem geworden van het latere Erasmusproject, dat na een lange experimentele fase officieel van start ging in 1987.

Corradi vertelde in het gesprek met de Rai dat ze jarenlang brieven van Erasmusstudenten bleef ontvangen, die haar bedankten voor haar idee. Het project creëerde volgens zijn bedenker een generatie Europeanen die verdraagzaam stond tegenover andere volkeren en culturen, en met een open geest: ,,Een kleine provinciaal trok naar het buitenland, en een wereldburger keerde terug naar huis. Achteraf zeiden de Erasmusstudenten mij eigenlijk allemaal hetzelfde: dat Erasmus hun leven had veranderd.”