Cloud seeding in New Delhi is mislukt: een domme stunt of kan het wel werken?

Het waren treurige beelden die vorige maand uit New Delhi kwamen: de inwoners vierden het Hindoeïstische feest Diwali, terwijl de stad gebukt ging onder een dikke laag smog. Er hing een dichte mist en de lucht kleurde vies bruin. Pogingen om ‘wolken te zaaien’ waren duidelijk mislukt.

Twee jaar geleden bereikte de luchtvervuiling in de Indiase hoofdstad een nieuw dieptepunt. De Air Quality Index (AQI) gaf een waarde aan van 534, wat als ‘extreem gevaarlijk’ wordt beschouwd. Ter vergelijking: in Apeldoorn is de AQI op dit moment 49.

De schrikbarend ongezonde lucht was reden voor de overheid in India om te gaan experimenteren met cloud seeding. Daarbij worden deeltjes zilverjodide of zout vanuit vliegtuigen in wolken gesproeid om regen op te wekken. Regen zorgt ervoor dat vervuilende stoffen neerslaan en de lucht dus opklaart.

Vorige week is begonnen met testvluchten, maar het leverde nauwelijks regen op doordat er te weinig bewolking was. De autoriteiten van Delhi werkten daarvoor samen met het Indian Institute of Technology (IIT) in Kanpur. Volgens lokale media heeft de overheid ongeveer 364.000 dollar uitgegeven aan de tests. Maar tot nu toe dus zonder effect.

Smog in Delhi
In Delhi wonen maar liefst 30 miljoen mensen. Iedere winter worden zij verstikt door een dik pak smog. Koude lucht houdt de uitstoot van landbouwbranden, fabrieken en verkeer gevangen boven de stad. Ondanks verschillende maatregelen, zoals verkeersbeperkingen, smogtorens en nevelspuitwagens, behoort de luchtkwaliteit van Delhi nog steeds tot de slechtste ter wereld. Een studie, vorig jaar gepubliceerd in The Lancet Planetary Health, schatte dat tussen 2009 en 2019 zo’n 3,8 miljoen sterfgevallen in India verband hielden met luchtvervuiling.

Een dag na de laatste proef steeg de concentratie van kankerverwekkende PM2.5-deeltjes (fijnstofdeeltjes kleiner dan 2,5 micrometer) tot 323, meer dan twintig keer de dagelijkse limiet van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Later in de winter wordt dat alleen maar erger.

Dus veel nut heeft de cloud seeding niet. En dan is het nog maar de vraag wat de langetermijneffecten zijn. Volgens de Amerikaanse milieudienst (EPA) laten beperkte studies zien dat zilverjodide geen directe bedreiging vormt voor milieu of gezondheid, maar de gevolgen van grootschaliger gebruik zijn onbekend. Milieuactivisten wijzen er bovendien op dat de voordelen van cloud seeding, zelfs als het lukt, van korte duur zijn.

En bij zware vervuiling is het effect twijfelachtig, legt klimaatwetenschapper Daniele Visioni van de Cornell University uit. “Je kunt geen regen maken als er geen vocht in de lucht is. Cloud seeding zorgt er alleen voor dat water zich op de ene plek condenseert in plaats van op een andere”, zei hij tegen AFP. “Er is maar één manier om vervuiling echt te verminderen: stoppen met het verbranden van fossiele brandstoffen.”

Ook twee atmosfeerwetenschappers van IIT noemden het project “weer een stunt”. “Het is een schoolvoorbeeld van verkeerd toegepaste wetenschap en genegeerde ethiek”, schreven Shahzad Gani en Krishna Achutarao in de krant The Hindu. Ook zij vinden dat de overheid veel meer moet inzetten op het verminderen van de uitstoot.

Volgens Mohan George van het Delhi-based Center for Science and Environment biedt kunstmatige regen dan ook geen structurele oplossing. “De vervuiling komt vrijwel onmiddellijk terug zodra de regen stopt.” Bovendien kan extra neerslag op de ene plek juist minder regen elders veroorzaken.

Het lijkt in Delhi dus een beetje dweilen met de kraan open. De luchtvervuiling is simpelweg te erg, er zijn niet genoeg wolken, het opwekken van regen kan elders onbedoelde effecten hebben en dan nog: je kunt niet eeuwig blijven rondvliegen met zoutdeeltjes.

Experimenten met cloud seeding

Maar wolken zaaien is ook weer niet zo’n gek idee. Het wordt al sinds de jaren veertig gedaan. China deed het tijdens de Olympische Spelen van 2008 om het weer te beïnvloeden en een droge periode te creëren tijdens de wedstrijden. De Verenigde Arabische Emiraten zijn al jaren bezig met het zaaien van wolken om een beetje regen te krijgen in een kurkdroog klimaat. Daar zou de neerslag zijn toegenomen met ‘mogelijk 10 tot 35 procent’ in ideale omstandigheden. En ook in Australië is geëxperimenteerd met cloud seeding, vooral in het bergachtige deel van Tasmanië. Daar hebben experimenten volgens de World Meteorological Organization tot een significante toename van neerslag geleid, met name boven sneeuwgebieden. Spanje gebruikte het eerder al om hagelbuien te bestrijden die gewassen bedreigden. Ook Italië heeft het weleens toegepast om hagelschade aan oogsten te voorkomen. Het is echter belangrijk te benadrukken dat de wetenschappelijke consensus blijft dat de resultaten inconsistent zijn en dat goed gedocumenteerd bewijs ontbreekt voor brede, herhaalbare effectiviteit.

Hoe werkt cloud seeding?
Om te begrijpen wat cloud seeding is, moet je eerst weten hoe wolken ontstaan. Iedere wolk begint als een stofdeeltje in de atmosfeer, bijvoorbeeld als zout. Zulke deeltjes trekken waterdamp aan. De waterstofmoleculen kleven vast aan het stofdeeltje. Zo ontstaat een druppel. En heel veel druppels vormen een wolk. Als die druppels te zwaar worden, vallen ze naar beneden als regen. Je kunt je voorstellen dat als je deeltjes toevoegt aan zo’n wolk door er met een vliegtuig bijvoorbeeld zout of zilverjodide in te spuiten je dit proces kunt versnellen. Er komen meer druppels en dus uiteindelijk meer regen.