Deze twee psychologische triggers zorgen ervoor dat mensen écht in actie komen voor het klimaat

We weten het allemaal: het klimaat verandert. Maar weten alleen is niet genoeg. We komen pas in beweging als we er ook echt iets bij voelen. Onderzoekers zijn er nu achter gekomen welke twee psychologische triggers echt een gevoel van urgentie kunnen oproepen.

Onderzoekers uit zes landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Nigeria, ontdekten dat mensen minder bereid zijn om moeite te doen voor het klimaat dan voor andere maatschappelijke problemen, zoals het helpen van mensen die honger lijden. Dat is opvallend, want vrijwel iedereen erkent dat klimaatverandering een enorm probleem is. Toch blijven wij mensen doen wat wij altijd doen: reageren op wat er hier en nu voor onze neus gebeurt.

Twee psychologische triggers

Maar er is goed nieuws. Want er is een manier om dit gebrek aan motivatie op te lossen. Wetenschappers van de University of Birmingham onderzochten welke klimaatboodschap wél werkt en het blijkt verrassend makkelijk te zijn. Het is niet nodig om dure campagnes op te starten of eindeloze doemscenario’s te prediken. Twee simpele psychologische triggers werken verrassend goed: laat zien dat klimaatverandering nú gebeurt en dat het onder de neus van de mensen plaatsvindt. En twee: koppel klimaatactie aan beschermen wat ‘van ons’ is dus dat het gaat om de bescherming van onze manier van leven. Maak er zelfs een zaak van nationale trots van.

Persoonlijke bedreiging

Klimaatactie wordt bij mensen vooral aangewakkerd als de boodschap gaat over het hier en nu. Het is dus belangrijk om duidelijk te maken dat het gaat om problemen die in onze eigen straat en voor onze eigen deur spelen.

Zodra mensen zien hoe overstromingen in hun regio, hittegolven in hun woonplaats of natuurverwoesting in eigen land hun leven op zijn kop zetten, verandert alles. Dan is klimaatbescherming niet langer een abstract ‘wereldprobleem’, maar een persoonlijke bedreiging. En als het persoonlijk wordt, dan zetten we ons schrap.

Geen woorden, maar daden

Uniek aan dit onderzoek is dat het niet gaat om hoe mensen zeggen dat ze zich voelen. De proefpersonen moesten letterlijk zweten in het lab. Ze moesten een mini-workout uitvoeren om geld te verdienen voor een goed doel. Meestal winnen anti-hongerorganisaties die wedstrijd glansrijk. Maar nu was het anders. Zodra de klimaatboodschap impact had op hun eigen leven, waren de deelnemers bereid om diep te gaan met sporten en net zo veel hulp aan het klimaat te geven als aan de hongerige medemens.

“Je moet moeite doen voor de meeste klimaatmaatregelen. Afval scheiden kost tijd en fietsen is zwaarder dan autorijden. We zien in onze studie dat mensen hier meer toe bereid zijn als we hen laten inzien dat klimaatverandering nú gebeurt en hun levenswijze bedreigt”, legt onderzoeker Jo Cutler uit. “Met dat inzicht waren deelnemers bereid om net zo hard te werken voor het klimaat als voor het beëindigen van honger.”

Groen patriottisme

En er komt nog een opvallende uitkomst uit de studie rollen: patriottisme bleek een van de sterkste motivatoren. Bestempel je klimaatbescherming als ‘het beschermen van ons land, onze natuur, onze huizen’, dan worden mensen enthousiast. Inspelen op het idee dat een gezond klimaat deel is van onze nationale identiteit werkt als een tierelier. Het gaat hierbij niet om nationalistische woede, maar om trots. Als mensen het gevoel krijgen dat ze hún land, hún kinderen en hún manier van leven beschermen, komen ze in actie.

Wat werkt níét?

Niet alles deed iets met de deelnemers. Twee strategieën vielen door de mand: uitleggen dat 99 procent van wetenschappers het eens is over de gevolgen van klimaatverandering en wat we eraan moeten doen, had weinig nut. Ook een brief schrijven aan toekomstige kinderen of kleinkinderen leverde weinig extra motivatie op. Wetenschap overtuigt blijkbaar minder dan emotie. En nadenken over het lot van toekomstige generaties is voor de meeste mensen een ver-van-hun-bed-show.

De studie bevestigt wat psychologen al langer vermoeden: mensen reageren niet op statistieken, maar op ervaringen. Niet op later, maar op nu. Niet op wat er in Verweggistan gebeurt, maar op hun eigen wereld. Het is belangrijk dat wereldleiders dit de komende weken in hun oren knopen op de COP30, de llimaatconferentie in Belém in Brazilië. Maar ook wij thuis kunnen wat goeds doen: laat mensen om je heen de lokale klimaatschade zien, maak duidelijk wat we te verliezen hebben en bestempel het beschermen van het klimaat als een heldhaftige en collectieve daad. Of zoals Lockwood het zegt: “Maak van klimaatactie een patriottische plicht en we kunnen écht het verschil gaan maken.”

Uitgelezen? Luister ook eens naar de Scientias Podcast: