Dit medicijn is misschien beter dan aspirine om een tweede hartaanval te voorkomen

Aspirine is al jarenlang de vertrouwde keuze voor mensen die een hartinfarct of andere hartklachten hebben gehad. Het helpt bloedstolsels te voorkomen en verlaagt zo het risico op nieuwe problemen. Maar een groot onderzoek wijst nu uit dat het medicijn clopidogrel misschien een betere optie is.

Al sinds de jaren zeventig weten we dat aspirine levens kan redden. Het medicijn remt de werking van bloedplaatjes, die anders te snel aan elkaar zouden kleven en stolsels zouden vormen. Dit is vooral belangrijk voor hartpatiënten. Hun kransslagaders zijn vaak al beschadigd en slibben daardoor makkelijker dicht. Aspirine steekt hier een stokje voor. Het middel kan het risico op een tweede hartinfarct of beroerte fors verlagen. Daarom raden artsen hartpatiënten al decennialang een dagelijkse lage dosis aspirine aan, meestal rond de 100 milligram. Het middel is bovendien goedkoop en overal verkrijgbaar. Na een hartinfarct of een behandeling vormt het vaak de basis van de zorg.

Clopidogrel werkt via een andere route
Clopidogrel lijkt nu misschien beter te werken. Het medicijn pakt het probleem anders aan. Terwijl aspirine een specifiek proces blokkeert waarmee bloedplaatjes samenklonteren, richt clopidogrel zich op een ander systeem in de bloedplaatjes (het zogenoemde P2Y12-systeem, een eiwitcomplex op bloedplaatjes dat signalen ontvangt om samen te klonteren). Beide medicijnen bereiken zo op een verschillende manier hetzelfde doel: er zijn minder stolsels in het bloed. Maar tot nu toe was niet duidelijk of clopidogrel wel een betere optie was. Een nieuw onderzoek in het vakblad The Lancet vergelijkt nu op grote schaal de werking van beide middelen bij hartpatiënten. Wat blijkt? Clopidogrel voorkomt wellicht meer hart- en vaatproblemen dan aspirine, en dat zonder toename van bloedingsrisico’s.

Hoe kwam dit onderzoek tot stand?
De wetenschappers deden om dit te ontdekken een zogenaamde meta-analyse. Zij combineerden gegevens uit zeven eerdere studies. In totaal werden bijna 29.000 patiënten uit verschillende landen onder de loep genomen. Ruwweg de helft kreeg clopidogrel, de andere helft kreeg aspirine. Patiënten werden gemiddeld 2,3 jaar lang gevolgd.

De resultaten spreken voor zich. Van de gebruikers van clopidogrel kreeg 10,7 procent een nieuw hartinfarct, een beroerte of overleed aan hartklachten. Bij de aspirinegroep was dat 12,9 procent. Dat betekent dat mensen die clopidogrel namen, een 14 procent lager risico hadden. Vooral het aantal hartinfarcten (3,9 procent tegenover 5,1 procent) en beroertes (3,4 procent tegenover 4 procent) lag lager. Het aantal bloedingen bleef gelijk tussen beide groepen.

Ook bij patiënten met mindere reactie
Clopidogrel werkte zelfs bij mensen die er in theorie minder goed op zouden reageren. Sommige mensen hebben namelijk genetische variaties of aandoeningen zoals diabetes, overgewicht of nierproblemen die de werking van het middel kunnen verminderen. De voordelen bleken echter consistent in alle groepen.

Zijn er bijwerkingen?
Uiteraard komen beide medicijnen met bijwerkingen. Ook op dat vlak is er goed nieuws. Het is al langer bekend dat aspirine maagproblemen kan veroorzaken, zoals irritatie, zweren en bloedingen. Vaak worden om die reden maagzuurremmers voorgeschreven. Uit deze studie blijkt nu dat patiënten die clopidogrel gebruikten in plaats van aspirine, iets minder vaak maagzuurremmers namen (32 procent tegenover 35 procent bij aspirine). Dat is een verschil, maar er is meer onderzoek nodig om er echt iets over te kunnen zeggen. Clopidogrel kan bovendien ook andere bijwerkingen veroorzaken, zoals huiduitslag en hoofdpijn.

Is het een wondermiddel?
Het onderzoek heeft wel wat haken en ogen. Twee derde van de deelnemers kwam uit Oost-Azië. Het is dus niet meteen duidelijk hoe de resultaten uitpakken bij andere bevolkingsgroepen. Er ontbreekt ook data over genetische achtergronden. Bij 30 procent van Europeanen of Afrikanen, en tot 50 procent van Oost-Aziaten, zeggen de onderzoekers, zorgen varianten in de genen ervoor dat clopidogrel minder effectief is. Zij willen om deze redenen meer studies uitvoeren.

Volgens de onderzoekers verdient clopidogrel desalniettemin de voorkeur boven aspirine bij de behandeling van sommige hartpatiënten. Toch is het belangrijk om nooit zomaar te wisselen van medicatie. Zulke belangrijke keuzes moeten altijd met een arts worden besproken.