Eerste Kamer behandelt ‘asielnoodmaatregelenwet’, na verzoek van demissionair minister Van Weel

De Eerste Kamer gaat de ‘asielnoodmaatregelenwet’ in behandeling nemen, terwijl de Tweede Kamer zich binnenkort opnieuw moet buigen over een aanpassing van deze wet.

Dat heeft de asielcommissie van de Eerste Kamer dinsdag besloten. Rechtse senaatsfracties komen hiermee tegemoet aan een verzoek van demissionair minister David van Weel (Asiel/Buitenlandse Zaken, VVD) om vaart te maken met de behandeling van de asielnoodmaatregelenwet.

Pijnpunt was de recente aankondiging van de minister dat hij met een novelle komt: een aanpassing van de ‘asielnoodmaatregelenwet’ die dus al door de Tweede Kamer is aangenomen. Deze wet werd begin juli aangenomen, inclusief een PVV-voorstel om illegaal verblijf strafbaar te stellen alsmede hulpverlening aan mensen zonder papieren. Pas nadat de Kamer het voorstel had aangenomen, ontstond discussie over de reikwijdte van de strafbaarstelling. Om die wet niet te laten stranden zegde Van Weel toe dat hij de Raad van State om een ‘voorlichting’ zou vragen over de positie van hulpverleners.

Uit die voorlichting bleek eind augustus dat het „een reële mogelijkheid” is dat hulpverlening aan ongedocumenteerde mensen op grond van het aangenomen amendement een strafbare vorm van medeplegen of medeplichtigheid met zich meebrengt. „De hulpverlener maakt het immers mogelijk dat die persoon illegaal in Nederland kan blijven.” Dus óók bij „beperkte vormen van hulp, zoals het geven van een kom soep”.

Maandag werd bekend dat Van Weel kiest voor het uitsluiten van strafbaarheid van álle vormen van hulp. De strafbaarstelling van illegaal verblijf blijft wel in stand.

Voor de novelle moet het normale wetgevingsproces worden doorlopen. Sinds maandag kunnen burgers en maatschappelijke organisaties hun mening geven over de aanpassing. Daarna wordt advies over de tekst van de novelle gevraagd aan de Raad van State gevraagd. De Tweede Kamer debatteert en stemt dan opnieuw over de asielwet.

Voor de verkiezingen

Het is het demissionaire kabinet er alles aan gelegen om de asielwetten nog voor de verkiezingen door de senaat te loodsen. Het is sterk de vraag of dit lukt. De consultatie voor de novelle loopt tot eind september, een week later gaat de Tweede Kamer met verkiezingsreces. De senaat besloot dinsdag unaniem dat het extra tijd zal nemen voor de behandeling van de asielwetten.

Senatoren die voor snelle behandeling zijn (JA21, 50Plus, SGP, CDA, VVD, BBB en FvD) beargumenteerden dat hun niets in de weg staat om vanwege de snelheid nu reeds schriftelijke vragen te stellen over de wet, maar omwille van de zorgvuldigheid nog niet over de strafbaarstelling waar immers de novelle over gaat. Tegenstanders van nu al behandelen (D66, Volt, ChristenUnie, GroenLinks-PvdA, SP en Partij voor de Dieren) wezen op het belang van zorgvuldigheid. Zo durven partijen als D66 en ChristenUnie er niet op te vertrouwen dat de behandeling van de novelle in de Tweede Kamer niet opnieuw uitmondt in chaos, zoals afgelopen zomer het geval was. „Het is belangrijk om te kijken hoe in de Tweede Kamer de novellewetgeving behandeld wordt. Het kan zijn dat er nieuwe amendementen komen, die moeten we in samenhang kunnen bekijken”, zei Boris Dittrich van D66.

De minister vertelde dinsdagochtend bij ochtendprogramma Goedemorgen Nederland (WNL) dat hij niet met Wilders heeft gesproken over zijn aanpassing van de omstreden asielwet. „De kern van het amendement, de strafbaarstelling van illegaliteit, wat de VVD ook wilde, blijft gewoon onderdeel van de wet.”

De strafbaarstelling van illegaal verblijf heeft voor veel maatschappelijk protest gezorgd. Inmiddels roepen zeker 110 organisaties de Eerste Kamer op om niet akkoord te gaan met beide asielwetten. Dinsdagochtend werden hiertoe twee petities aan de Eerste Kamer aangeboden. Zo stellen bijvoorbeeld Vluchtelingenwerk en Amnesty International dat de wetten niet zullen bijdragen aan oplossingen voor de problemen in de asielketen.

De initiatiefnemers vroegen speciale aandacht voor het lot van ongedocumenteerde mensen, een aantal van hen waren ook aanwezig bij de overhandiging van de petities. PVV-senator Alexander van Hattem nam deze als voorzitter van de asielcommissie in ontvangst, maar weigerde ermee op de foto te gaan. Zo stond op een petitie groot de tekst ‘VOOR menselijkheid, TEGEN strafbaarstelling’. Hij ging ook niet in gesprek met de ongedocumenteerde personen of vertegenwoordigers van de maatschappelijke organisaties.