Francesco Farioli bracht Ajax terug aan de top, maar laat de club na een jaar ook in verwarring achter

Het is vrijwel de perfecte uitvoering van hoe coach Francesco Farioli met Ajax wil spelen. Eind maart, uit bij PSV, controleert Ajax het topduel in lange fases. Tegen de ploeg met onmiskenbaar de meeste aanvallende klasse, geeft het weinig weg. Ajax wint met 2-0 en slaat een gat van negen punten met nog zeven speelrondes te gaan. De titelstrijd lijkt beslist. Bij de spelerstunnel feliciteren directeuren Alex Kroes en Marijn Beuker de spelers. Sommigen, onder wie keeper Matheus, worden omhelsd.

Dat hoogtepunt is met terugwerkende kracht ook het begin van het verval. Al snel maakt Farioli zich zorgen. In de euforie valt het nieuws bijna weg, maar de blessure van centrale verdediger Youri Baas is een grote tegenslag voor de Italiaan. Baas is de leider van de defensie, zet spelers op hun plaats, is cruciaal in de opbouw. Daar waar Josip Sutalo, de andere centrale verdediger, weinig communiceert. Dat doelman Remko Pasveer al langer is uitgeschakeld, maakt de problemen groter: ook hij is belangrijk met zijn coaching. Zijn vervanger, de Braziliaan Matheus, spreekt nauwelijks Engels.

Het is niet zijn enige zorg. Naar buiten toe laat Farioli niets merken, maar de samenwerking met technisch directeur Alex Kroes verloopt steeds stroever. Dat komt niet alleen door meningsverschillen over hoe de selectie eruit moet zien, maar gaat ook over de speelwijze en de topsportcultuur op trainingscomplex de Toekomst.

Financiële beperkingen

De eerste barst in het vertrouwen ontstaat al in de zomer. Farioli heeft begrip voor de financiële beperkingen waarmee Kroes te maken heeft en accepteert het vertrek van buitenspelers Steven Bergwijn (verkoop) en Carlos Forbs (verhuur).

Het feit dat de komst van een vervanger (Kamaldeen Sulemana) niet doorgaat omdat Ajax het papierwerk niet op tijd indient, vindt hij moeilijker te verkroppen, bevestigt een vertrouweling van de coach.

Ook in de winter wordt het ontstane gat maar deels en rijkelijk laat opgevangen: Oliver Edvardsen, een vleugelspeler zonder de gewenste diepgang, komt begin februari als tweede linksbuiten achter Mika Godts.

Met het oog op volgend seizoen, wil Farioli dat de aflopende contracten van doelman Pasveer en middenvelder Davy Klaassen worden verlengd. Met deze twee ervaren spelers, hoopt hij de structuur van de ploeg te kunnen handhaven. Het is echter nog altijd onduidelijk of Kroes hun contracten gaat verlengen – Pasveer zei onlangs dat hij al maanden niks heeft gehoord van de clubleiding.

Ook de speelwijze van Farioli – gericht op defensieve controle en resultaat – zorgt intern voor tweespalt. Farioli is van mening dat hij met de huidige selectie, grotendeels dezelfde ploeg die vorig seizoen een dramatisch seizoen beleefde en als vijfde eindigde in de Eredivisie, niet dominant en aanvallend kan spelen. In de Ajax-top denken ze daar anders over. Danny Blind, ‘voetbaltechnische’ commissaris bij Ajax, toonde zich vorige week als analist bij Ziggo Sport bijzonder kritisch op het vertoonde spel onder Farioli. „Als je sec kijkt naar het hele seizoen, is het wel heel broos geweest.”

In een toelichting op het vertrek van Farioli zei Kroes maandagmiddag dat hij met Farioli sprak over de doelstelling voor komend seizoen. De boodschap aan de trainer: „Als we dan 1-0 voorstaan tegen een middenmoter, ga dan niet een spits wisselen voor een middenvelder om het resultaat over de streep te trekken.” Daar was Farioli het volgens Kroes mee eens. „Maar dan moest hij daarvoor wel de spelers hebben, zei hij.” En precies daar zit de aarzeling bij de trainer.

Fors bezuinigen

Bij Farioli bestaan er grote twijfels over de strategie voor komend seizoen. Door de Champions League-kwalificatie, waarmee Ajax zeker is van zo’n 50 miljoen euro aan inkomsten, had hij de hoop dat de club een stap vooruit zou zetten. Meer de realiteit is dat Ajax fors moet bezuinigen.

Kroes maakt Farioli duidelijk dat Ajax maar 40 procent van het geld dat binnenkomt kan herinvesteren. Tegelijkertijd ligt het voor de hand dat dragende krachten als Jordan Henderson, Kenneth Taylor en Jorrel Hato vertrekken. Overbodige spelers die zijn verhuurd, komen juist terug.

Deze boodschap leidt tot frustratie bij Farioli, die vreest dat hij deze zomer wéér moet beginnen met een kwalitatief beperkte selectie, terwijl de verwachtingen door de prestaties van dit seizoen wel zijn gegroeid. „Ik wil verder bouwen, niet vier of vijf stappen terug doen”, zei de coach maandagmiddag in een gesprek met de schrijvende pers. Kroes: „Hij wilde sneller dan ik kon”.

Na de uitwedstrijd woensdag tegen FC Groningen (2-2), waarin Ajax de voorsprong op PSV verspeelt, stuurt Farioli een appje naar Kroes en algemeen directeur Menno Geelen. Hij wil donderdagochtend met ze om tafel. In dat gesprek vertelt hij dat hij ernstig twijfelt of hij door wil bij Ajax.

Kroes probeert hem naar eigen zeggen op andere gedachten te brengen. Maar na de laatste competitiewedstrijd zondag tegen FC Twente (2-0) wordt uit de emotionele reactie van Farioli op spelers en publiek voor iedereen duidelijk dat de coach zijn besluit heeft genomen.

Hij heeft bij Ajax in korte tijd veel veranderd. Toen Farioli elf maanden geleden begon, waren de muren op trainingscomplex de Toekomst „wit” en „zat er weinig leven in”, zei Farioli zondag na de zege op FC Twente. „We vroegen het opnieuw te schilderen en een beetje kleur aan te brengen.”

Obsessief was hij met Ajax bezig, maakte een team van een ploeg die een jaar eerder uit elkaar was gevallen. Hij bracht Ajax terug aan de Nederlandse top, presteerde ver boven verwachting. „Mijn prioriteit was om hier beter weg te gaan dan toen ik aankwam”, zegt hij maandagmiddag. „Ik denk dat dat gelukt is.” Maar na één seizoen laat hij Ajax ook in verwarring achter.