Gif bij een handvol dassenburchten: ‘Dit heb ik nooit eerder gezien’

10 uren geleden 1

Op Goede Vrijdag ging boswachter Sem van Hoogstraten even kijken of de bostulp nog in bloei stond in een bepaald stukje van ‘zijn’ gebied de Maasheggen. De Maasheggen is een keten van natuurgebieden die zich uitstrekt van het Brabantse Vierlingsbeek tot het Gelderse Batenburg. Op de plek waar Van Hoogstraten ging kijken, is veel dassenactiviteit. Zoals altijd controleerde hij daarom ook even of de dassen nieuwe tunnels hadden gegraven, zodat daar met maaien rekening mee kan worden gehouden.

Plots zag hij voor de ingang van een dassentunnel een grote hoop wit poeder liggen. En toen hij beter keek, zag hij dat er ook poeder ín de tunnel was gestrooid. „Ik dacht: wat is hier nou weer aan de hand?”, vertelt de boswachter aan de telefoon. Daarna vond hij nog meer hopen poeder voor dassentunnels. Hij dacht al snel aan gif. Het poeder rook naar vis. „Misschien de natuurlijke geur van de substantie. Of eraan toegevoegd om de das te verleiden.” Hij belde de omgevingsdienst, Stichting Das & Boom, maar niemand wist wat het was.

De Omgevingsdienst Brabant Noord kwam helpen. Het poeder is bij vijf dassenburchten (gangenstelsels die dassen graven) aangetroffen, zegt een woordvoerder. „Zaterdagmiddag heeft een bedrijf het gif verwijderd met een speciale stofzuiger. Het vermoeden is dat het ging om carbid, maar we hebben ervoor gekozen om het zo snel mogelijk op te ruimen in plaats van het verder te onderzoeken.” Als carbidpoeder in aanraking komt met water, bijvoorbeeld doordat het regent, produceert het een gas. Dat gas is brandbaar én kan leiden tot ademnood voor dassen als het verder de tunnel in komt, doordat het zuurstof verdringt. De omgevingsdienst heeft de politie op de hoogte gesteld van „de casus”. Die gaat een getuigenoproep plaatsen op de socialemediakanalen van de dierenpolitie Oost-Brabant.

Vergiftigen niet gangbaar

Dassen worden op allerlei manieren bedreigd, zegt Bert Hesse van Stichting Das & Boom, maar dit heeft hij nog niet eerder gezien. Eén vijfde deel van de populatie, zo’n zevenduizend dassen, overlijdt elk jaar in het verkeer. En woninguitbreiding en de energietransitie verdrijven dassen naar plekken waar ze moeilijker kunnen overleven. Ook uitgedroogde natuur is inmiddels een probleem, want dassen leven vooral van regenwormen.

Boeren gebruiken meestal geen gif. Vaker dichten ze de dassentunnels met een shovel. Stenen erin, stukken boom erop

En dan is er het menselijk ingrijpen: ja, dassen worden weleens vergiftigd – dan worden ze bijvoorbeeld dood gevonden met schuim uit hun bek. Maar een actie op deze schaal heeft Hesse nog niet eerder gezien. Bovendien gaat het in het geval van menselijk ingrijpen vaak om boeren die last hebben van oogstschade door de das. Vergiftigen is voor hen geen gangbare manier. Vaker dichten ze de dassentunnels met een shovel. Stenen erin, stukken boom erop.

Niet ver van de dassentunnels met de hoopjes wit poeder woont een aardappelboer. Maar boswachter Sem van Hoogstraten denkt niet dat hij het is geweest. „Die heb ik natuurlijk gesproken, maar hij zei: ‘Wij leven hier al zo lang samen met de das, hij is gewoon onze buurman.’ Bovendien houden dassen niet zo van aardappels. Ze zijn vrij kritische eters.” Wie het dan wel gedaan heeft, is de boswachter ook een raadsel. „Ik ken verder geen partijen in de omgeving die schade zouden kunnen ervaren. Ja, misschien de waterschappen, vanwege de dijken, maar het lijkt me sterk dat een overheidsorgaan dit zou doen.”

Het lijkt er in elk geval op dat de Maasheggense dassen de vermoedelijke poging tot moord hebben overleefd. „We hebben geen dode dassen gevonden en vanochtend zagen we verse sporen bij een burcht waar geen poeder was gestrooid. Dat zou kunnen betekenen dat de dassen bewust de tunnels hebben vermeden waar het poeder wél lag.”