GroenLinks-PvdA maakt woningnood nieuwe ‘topprioriteit’ en belooft ook miljarden voor klimaat en defensie

1 dag geleden 3

Twee jaar geleden maakte GroenLinks-PvdA in haar verkiezingsprogramma de wereldwijde klimaatcrisis tot prioriteit nummer één: het vroeg om „onmiddellijke en diepgaande actie”. In het deze maandag gepresenteerde concept-programma voor de verkiezingen van 29 oktober is woningbouw de nieuwe „topprioriteit” voor de linkse combinatie. „Een goede, betaalbare woning is geen recht meer, maar een luxe.” Het is een accentverschuiving die laat zien dat bij GroenLinks-PvdA de klassieke sociale en binnenlandse thema’s iets aan terrein winnen aan het begin van de nieuwe verkiezingscampagne.

In het voorwoord van het programma, getiteld Een nieuwe start voor Nederland, haalt lijsttrekker Frans Timmermans uit naar het demissionaire kabinet-Schoof, dat „een verdeeld en verlamd land” achterlaat en voor jaren van „stilstand en zelfs achteruitgang” heeft gezorgd. „Het vorige kabinet was vooral met zichzelf bezig en negeerde de toekomst van Nederland”, zo recenseert Timmermans de coalitie van PVV, VVD, BBB en NSC.

GroenLinks-PvdA wil met ‘het grootste investeringsprogramma in decennia’ ruim honderdduizend woningen per jaar gaan bouwen

GroenLinks-PvdA wil het helemaal anders doen en belooft grote ambities en investeringen op tal van terreinen – van woningbouw en stikstof tot defensie en klimaat. De partij wil miljarden extra investeren, onder meer door een Toekomstfonds van 25 miljard euro op te zetten.

De precieze financiële onderbouwing van de plannen komt later, maar de partij schrijft alvast: „Wie denkt dat harde bezuinigingen verstandig zijn, heeft het mis.” In plaats van bezuinigen wil de partij de belastingen verhogen en meer vragen van „de topinkomens, vermogenden en meest winstgevende bedrijven”.

Woningnood

De focus op volkshuisvesting, het eerste hoofdstuk van het verkiezingsprogramma, is niet heel verrassend: in kiezersonderzoeken zetten Nederlanders de woningnood met stip op één als probleem dat door de politiek moet worden aangepakt. GroenLinks-PvdA wil met „het grootste investeringsprogramma in decennia” ruim honderdduizend woningen per jaar gaan bouwen, een ambitie die ook door voorgaande kabinetten vaak werd genoemd, maar niet werd verzilverd.

Om doorbraken te forceren, belooft GroenLinks-PvdA een Wet versnelling woningbouw, om bouwprocedures te verkorten en het land van het ‘stikstofslot’ te halen. De linkse combi wil zo snel mogelijk intensieve veehouders verplaatsen of uitkopen en de woningbouw meer ruimte geven ten opzichte van de luchtvaart. Verder moeten er ‘Woningbouwcorporaties Nieuwe Stijl’ komen, die geen winstbelasting hoeven te betalen en deels met dat geld veel meer betaalbare huurwoningen moeten bouwen. Door de inkomensgrenzen te verhogen moet twee derde van Nederland tot de doelgroep van sociale huur gaan behoren, veel meer dan nu het geval is.

Hoewel klimaat iets is gezakt in de pikorde, is het nog wel de tweede van de vijf prioriteiten uit het programma. GroenLinks-PvdA hamert op de noodzaak van „rechtvaardige klimaatpolitiek” en belooft mensen die moeite hebben om hun energierekening te betalen „als eerste te helpen” – onder meer met een „grootschalig offensief” om woningen beter te isoleren. Ook wil de partij een ‘Energieversnellingswet’ om het vastgelopen stroomnet sneller uit te kunnen breiden.

Als het om de klimaatdoelen gaat, blijft GroenLinks-PvdA ambitieuzer dan de huidige voornemens. Zo moet Nederland in 2040 klimaatneutraal worden, terwijl de EU mikt op 2050. De CO₂-reductie moet in 2030 al op 65 procent staan, in plaats van de huidig wettelijk vastgelegde 55 procent.

De partij haalt daarnaast met trots de door lijsttrekker Timmermans in Brussel ontworpen Green Deal aan, maar schrijft dat deze „niet moet worden stilgelegd, maar uitgevoerd”. En ze stelt dat Nederland ook nu zelf moet kiezen voor „echte klimaatactie”.

Jongeren

Op defensiegebied schaart GroenLinks-PvdA zich achter de nieuwe NAVO-norm van 3,5 procent (de overige 1,5 procent van de norm wordt besteed weerbaarheid). De partij schrijft wel dat Nederland naar deze norm moet „toegroeien” en committeert zich nog niet aan de in juni door de NAVO-landen afgesproken termijn van 2035. Ze benadrukt verder dat de extra investeringen in defensie niet betaald mogen worden met bezuinigingen op sociale voorzieningen als zorg, onderwijs, uitkeringen en pensioenen.

De jongerenorganisaties van de linkse fusiepartij, Dwars (GroenLinks) en de Jonge Socialisten (PvdA), spreken in een reactie op het verkiezingsprogramma hun zorgen uit. De klimaatplannen gaan niet ver genoeg, vinden ze. „Industrie die niet kan vergroenen, moet verdwijnen. Dat lef missen we nu in het programma.” De keuze voor de NAVO-norm vinden de jongeren zorgelijk. „Ons doodstaren op percentages en meer wapens leidt niet tot meer veiligheid.”

Ons doodstaren op percentages en meer wapens leidt niet tot meer veiligheid

Een traditioneel lastig thema voor GroenLinks-PvdA is asiel en migratie. Het is een belangrijk onderwerp voor veel kiezers, maar heeft niet de top-5 van de prioriteiten van de partij gehaald. Wel schaarde GroenLinks-PvdA zich vorig jaar achter de conclusies van de Staatscommissie Demografische Ontwikkeling, wat wordt herhaald in het programma: GroenLinks-PvdA kiest voor het scenario van ‘gematigde groei’ en streeft naar een gemiddeld migratiesaldo van veertig- tot zestigduizend per jaar. Om dat te bereiken wil de partij vooral laagbetaalde arbeidsmigratie en misstanden in deze sectoren aanpakken.

De problemen in de asielketen worden benoemd. Volgens GroenLinks-PvdA is deze door het huidige kabinet „moedwillig verstopt”, onder meer door te talmen met de spreidingswet. In het programma wordt niet expliciet gestreefd naar minder asielzoekers, alhoewel het EU-Migratiepact wordt omarmd, dat strengere regels bevat en de asielprocedure deels naar de buitengrenzen van de EU verplaatst. Daarbij wil GroenLinks-PvdA er „streng op toezien dat de mensenrechten van vluchtelingen gewaarborgd zijn”.