Groningse politici reageren op zaak oud-burgemeester Schuiling: ‘Wat een tunnelvisie bij politie en justitie’

Toen ze de lange NRC-reconstructie over de val van de Groningse burgemeester Koen Schuiling had uitgelezen was Ietje Jacobs-Setz eerst onthutst. „Wat een tunnelvisie bij politie en justitie.” Maar aan het eind van de dag was de fractievoorzitter van de VVD in de Groningse gemeenteraad vrolijker gestemd. Misschien dat het journalistieke onderzoek een doorbraak zou kunnen betekenen voor haar partijgenoot en burgemeester. „Wat mooi, dacht ik. Ik heb nu goede hoop dat het recht zal zegevieren. Dat Koen Schuiling eerherstel krijgt.”

In september 2024, hij was vijf jaar burgemeester van Groningen, voelde Schuiling zich genoodzaakt zijn aftreden aan te kondigen. Hij had eerder dat jaar een strafbeschikking gekregen wegens schennis van de eerbaarheid en was daartegen in verzet gegaan. Maar als hij hoort dat het Openbaar Ministerie het verzet niet honoreert en de zaak voor de rechter wil brengen, trekt Schuiling zijn verweer in. Hij kondigt zelf zijn vertrek aan en hem wordt eervol ontslag verleend. Op 17 december dient het hoger beroep in zijn strafzaak.

Lees ook

De onwaarschijnlijke val van een burgemeester

De reconstructie liet zien hoeveel misverstanden, procedurele fouten, vooroordelen en ongegronde aannames richting gaven aan dat onderzoek. Het artikel ontlokt Groningse politici, die via de telefoon reageren, vrijwel unaniem het woord ‘ontluisterend’. „Je moet als politicus naar de rechter luisteren, maar het is pijnlijk en verdrietig”, zegt Jalt de Haan, fractievoorzitter van het CDA. „Dit stuk werpt echt een ander licht op de zaak”, zegt Joren van Veen, fractievoorzitter van de PvdA in de gemeenteraad. Hij onderstreept dat „Koen” een goede burgemeester voor Groningen is geweest. Voor raadsleden heel benaderbaar, voor de burgers heel zichtbaar. De Haan zag hoe Schuiling, burgemeester van VVD-huize in een door links gedomineerde gemeente, „de rug recht hield en zich uitsprak tegen de normalisering van drugsgebruik”.

En, wat niet vanzelfsprekend is voor een burgemeester van de stad Groningen: Schuiling was ook geliefd in de Ommelanden, zoals de onmiddellijke omstreken en kleinere gemeenten rond de stad van oudsher worden genoemd.

Jacobs-Setz en Van Veen verwijzen allebei naar de toespraak die burgemeester Jaap Kuin van Pekela hield bij het afscheid van Schuiling in oktober 2024. Kuin betitelde zijn collega als ‘opperburgemeester’ en zei: „Je was burgemeester van Groningen, maar je was er ook voor ons. Voor het Ommeland.” Kuin bezwoer dat híj Schuiling in elk geval niet uit de gezamenlijke burgemeestersapp zou verwijderen.

Landelijke bekendheid

Als hoofd van de veiligheidsregio, die groter is dan de gemeente Groningen, en als regioburgemeester Noord-Nederland, die gemeenten in de noordelijke provincies vertegenwoordigt in landelijke overleggen, kreeg Schuiling met slepende dossiers te maken die hem landelijke bekendheid gaven: de asielopvang, met het naburige Ter Apel als brandpunt, en de schade door gaswinning, met Loppersum als kern.

Dat de bestuurders en andere betrokkenen blij waren met zijn bemoeienis, hing volgens Jacobs-Setz samen met zijn manier van optreden: „Hij kon uitstralen dat-ie de boel niet overnam, maar dat hij met je meedacht.” Wat bij die sympathie kan hebben geholpen, oppert Van Veen, is dat Schuiling als burgemeester met zijn partner buiten de stad zelf woonde – met dispensatie van de gemeenteraad. Dat wisten weinig Groningers, denkt Van Veen, en het zou voor zijn reputatie ook niet hebben uitgemaakt. „Er is nooit getwijfeld aan zijn verbondenheid met de stad.”

We hebben allemaal onze vooroordelen, bewust of onbewust. Als die een rol spelen, kan dat leiden tot ongelijke behandeling

Dat Schuiling homoseksueel was, wisten ook niet veel Groningers, zegt Peter Killestijn, bestuurslid van belangenorganisatie COC Groningen & Drenthe. Hij was „onder de indruk” van het NRC-artikel en maakte zich ongerust over de suggestie die hij in de woorden van de Groningse politiechef Martin Sitalsing las: dat de geaardheid van Schuiling een rol kan hebben gespeeld bij het oordeel over de onduidelijke gebeurtenissen – zat Schuiling in zijn auto te masturberen, zoals de verdenking was, of had hij alleen zijn broek open om pijn te verlichten, zoals hij zelf zegt?

Killestijn onderstreept dat hij in het COC nooit de indruk heeft gekregen „dat politie of justitie in het noorden zo denkt”. En dat zou ook niet moeten, zegt hij. „Maar we hebben allemaal onze vooroordelen, bewust of onbewust. Als die een rol spelen, kan dat leiden tot ongelijke behandeling. Juist de overheid met haar voorbeeldfunctie dient daar alert op te zijn.”

Lees ook

Amsterdam leed aan tunnelvisie bij ‘fraude’ radicaliseringsambtenaar Ait-Taleb