Het nieuwe album van Rosalía: weelderig, dynamisch en volslagen uniek

„Dat wordt de energie. Hihi. En dan BOEEMM!” 

Ze had het niet beter kunnen zeggen, aan het eind van ‘Mio Cristo Piange Diamante’. Een nummer dat met alleen piano zoet en delicaat begint, en Rosalía’s stem laat zwellen en krimpen. Soms lijkt het alsof ze eventjes geen controle heeft, maar dan laat ze horen: kijk eens wie hier de baas is, niet mijn stembanden, maar ik – om dan vreselijk hoog en operatesk uit te halen. Dat is de energie op Lux, haar spectaculaire nieuwe album. Energie die soms van nul naar honderd gaat in een splitsecond, energie in haar performance, energie in de instrumentatie en energie in creativiteit. Onweerstaanbare energie, absolute controle.

De zangeres uit Barcelona, 33 jaar (toeval?), maakt het je niet makkelijk. Lux is geen dansplaat. De grootstedelijke beats en invloeden uit reggaeton en k-pop, zoals op haar vorige succesplaat Motomami (2022), zijn naar de achtergrond verdwenen. Naar de voorgrond: orkestrale instrumentatie, pauken en ploppende contrabassnaren bij wijze van beats en melodieën die niet met overstuurde dansvloerklare synths zijn gebouwd, maar met pianopartijen, strijkers, smaakvolle akoestische gitaren, hemelse koren, het London Symphony Orchestra, een kinderkoor en Björk. En dan ook nog met teksten in veertien (14!) talen. Rosalía haalt de invloeden uit alle hoeken van de aarde, maar het universum dat het oplevert is van haar: dit is haar plek, zelfgeschapen en zij trekt aan de touwtjes. Dat heeft hoorbaar veel van haar gevraagd tijdens het schrijven, en daarom vraagt ze veel van de luisteraar. 18 tracks op vinyl en cd (de digitale versies drie songs minder) vol extravagante klassiek-pop-kruisbestuivingen. Maar als een van de interessantste popmuzikanten van deze eeuw wat aan je vraagt, dan luister je. En, ay caramba, dat is het waard. Rosalía’s vierde album is weelderig qua sound, boeiend qua dynamiek en volslagen uniek.

Lees ook

Rosalía mengt stijlen en genres als een muziekalchemist. Wie is zij?

Strooien met delicate juwelen

Lux sluit in zekere zin meer aan op El Mal Querer (2018) dan op Motomami (2022) qua warmte en composities die traditie en toekomst behoorlijk goed in balans houden – kijk alleen al naar de hoezen. Motomami was een straatwijze shot adrenaline die je heel hard in de auto wilde draaien. Lux is veel lichter, en draai je heel hard op alle andere plekken (en óók in de auto, trouwens), liefst met koptelefoon om alle fraaie details in je op te kunnen nemen. Sloeg ze op haar vorige plaat goudstaven tegen elkaar, nu strooit ze met delicate juwelen.

De straatwijsheid zit er nog wel in hoor: luister op eigen risico naar het lieve ‘La Perla’, waarin een ex – Rauw Alejandro, naar alle waarschijnlijkheid – verbaal helemaal de hoek in wordt gezongen: hij is een „lokale teleurstelling, nationale hartendief, emotionele terrorist, grootste ramp ter wereld”, zingt ze terwijl je iemand een mes hoort slijpen. Ook het wat duistere ‘Porcelana’ is een overbrugging tussen het vorige album en deze, met donderende pauken die aansluiten op spaarzame elektronische beats, terwijl ze dreigend Latijnse teksten prevelt: „ego sum nihil/ ego sum lux mundi”.

Wie bekend is met Bijbelse teksten zal er wat van herkennen. Religie is een belangrijk thema op Lux, dat is gebaseerd op de levens van verschillende vrouwelijke heiligen en hoe die omgingen met liefde, lust en sterfelijkheid: onder anderen Jeanne d’Arc, Olga van Kiev, Clara van Assisi, Rosalía van Palermo en de boeddhistische non Vimala. Het draait om vrouwelijke mystiek, zegt ze in interviews, en de balans tussen het sterfelijke en het goddelijke. Serieuze thema’s, passend bij een serieus album – met genoeg kwinkslagen en knipogen om behapbaar te blijven en te behoeden voor religieuze kitsch. Zelfs al verschijnt ze bij pr-events en interviews met een geblondeerdhaar-aureool.

Veertien talen

Voor de stukken tekst in al die veertien talen (onder meer Japans, Italiaans, Arabisch, Oekraïens, Portugees, Hebreeuws en Duits komen langs) kreeg ze hulp van taalnatives – zoals Charlotte Gainsbourg voor het Frans en Alina Pash voor het Oekraïens in het al jaren live gespeelde, nu eindelijk op plaat verschenen ‘De Madruga’. Of al die talen elke keer echt iets toevoegen kun je best betwijfelen, maar vaak merk je het bijna niet, omdat ze het zich zo eigen heeft gemaakt – knap. Soms, zoals in het Portugese duet met Carminho, de beste stem van de moderne fado, is het ongelooflijk mooi. Het is een van de late hoogtepunten op dit album, met lieflijke harp en samenzang van twee Iberische topzangeressen die je nog veel vaker samen wilt horen. In welke taal dan ook.

Lees ook

Energiek én ontwapenend: Rosalía zingt met onvermoeibare passie in Afas Live

De samenwerking met Björk in de single ‘Berghain’ (waarin ook Yves Tumor zit die intens boxer Mike Tyson citeert) is al even natuurlijk. Alsof de IJslandse het stokje overdraagt aan iemand van de volgende generatie experimentele popmuzikanten, die net als zij per se uitdagende muziek wil maken binnen de popwereld. Met „This is divine intervention” valt Björk dat nummer binnen, en zo voelt het ook.

Aan het eind van ‘La Yugular’ hoor je een fragment waarin Patti Smith artiesten aanspoort meer te doen dan ze dachten te kunnen, „Seven heavens? Big deal, I wanna see the eight heaven, tenth heaven, thousandth heaven!” Mooi van Rosalía dat ze een artiest die ze bewondert dat laat zeggen, maar Lux is een statement op zich. Een overdonderend album.