Kleine vleermuissoort blijkt één van de meest efficiënte jachtdieren ter wereld

Franjelipvleermuizen uit Panama blijken te jagen op dezelfde manier als veel grote roofdieren dat doen: eerst stilletjes wachten om daarna vanuit het niets toe te slaan.

In de natuur bepaalt lichaamsgrootte vaak de jachtwijze. Grote roofdieren, zoals leeuwen en ijsberen, kunnen het zich permitteren om vaak te jagen op grote prooien en hierbij vaak geen succes te hebben. Dit is omdat ze ruime energiereserves en een relatief lage stofwisseling hebben. Kleine roofdieren hebben dat voordeel niet. Hierdoor moeten ze vaak eten, waardoor ze meestal voor veel, kleine en makkelijke prooien gaan.

Biologen staan echter al een tijdje voor een raadsel: er is een kleine groep vleermuizen die tegen de gestelde regels in lijkt te gaan. Het gaat hier om echte carnivoren: de dieren halen meer dan de helft van hun energie uit grotere gewervelde dieren, zoals kikkers, vogels en muizen. Dat roept de vraag op: hoe overleven zulke kleine jagers met een strategie die normaal alleen is voorbehouden voor grote dieren met veel reserves? Het antwoord is te vinden in Current Biology.

Rugzakjes

Om die vraag onderzoeken kozen de onderzoekers voor de franjelipvleermuis (Trachops cirrhosus) als modelsoort. Deze gevleugelde jagers leven in de bossen van Panama. Het team voorzag 20 vleermuizen van een mini-rugzakje die alle bewegingen en geluiden uit de omgeving opnam. Zo konden de wetenschappers complete jachtpogingen in het wild nabootsen.

“We wilden begrijpen wat deze vleermuizen daar in het donker werkelijk doen. Dus luisterden we mee, net zoals de vleermuizen naar hun prooi luisteren,” zegt Laura Stidsholt, universitair docent aan Aarhus University. “Met de data van de rugzakjes konden we complete jachtsessies in het wild nabootsen. Zo ervoeren we het bos door de oren en ogen van de vleermuizen. We ontdekten een verborgen wereld van geduld en precisie gehuld in het donker.”

Afluisteren

De metingen laten een duidelijk beeld zien. De vleermuizen hangen 89 procent van de tijd stil. Met een reden: ze sparen zo energie tot het moment is aangebroken om toe te slaan. Als ze eenmaal toeslaan gebeurt dat snel: de meeste jachtsessies duren minder dan drie minuten. Wel verrassend: de dieren jagen niet alleen met echolocatie. Ze maken ook gebruik van hun goede gehoor door prooien af te luisteren. Ze kunnen bijvoorbeeld de lokroep van kikkers horen en gebruiken die informatie om de kikker te vinden.

Hun succes is opvallend hoog: de franjelipvleermuizen slagen in ongeveer de helft van hun aanvallen. Ter vergelijking: de meeste grote jachtdieren, zoals leeuwen, zijn in 14 procent van alle jachtpogingen succesvol. Bij IJsberen is dat percentage nog lager: rond de 2 procent. De gevangen prooien zijn ook groter dan verwacht. Gemiddeld wegen ze zo’n 7 procent van het lichaamsgewicht van de vleermuis.

Dat is alsof een persoon van 70 kilo een maaltijd van vijf kilo eet. Soms vangen de dieren echter een prooi die bijna net zo groot is als zij zelf zijn, zoals de Boana rosenbergi, die tot 20 gram kan wegen. De onderzoekers konden de prooigrootte inschatten door te luisteren naar hoelang het duurde voordat de prooi volledig opgepeuzeld was. De langste maaltijdsessie duurde 84 minuten.

Onverwachte ontdekking

Volgens de onderzoekers lijken deze kleine jagers wat betreft jachtgedrag dan ook meer op grote katten dan op andere vleermuizen. Ze zijn bereid lang te wachten om uiteindelijk hun prooi met veel precisie aan te vallen. “Het was ongelooflijk om te ontdekken dat deze vleermuizen net zo jagen als grote roofdieren, maar dan met een klein lijfje,” zegt teamlid Leonie Baier. “In plaats van de hele nacht te blijven vliegen wachten ze geduldig en slaan ze zeer precies toe. Zo vangen ze soms enorme prooien. De ontdekking dat zo’n klein dier dit kan zette onze verwachtingen op zijn kop.”

De studie helpt hiermee het biologische raadsel op te lossen. Er blijkt trouwens ook een ‘leereffect’ aanwezig te zijn: oudere dieren bleken grotere prooien aan te kunnen. Helemaal verrassend is dat volgens de onderzoekers echter niet. Deze soort staat er al langer om bekend dat ze nieuwe jachttechnieken leren door naar soortgenoten te kijken.

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!
Ook elke dag vers het laatste wetenschapsnieuws in je inbox? Of elke week?
Schrijf je hier in voor de nieuwsbrief!

Uitgelezen? Luister ook eens naar de Scientias Podcast: