Microsofts enorme datacenters in Noord-Holland worden nog een maatje groter

Hyperscalers heten ze: de enorme datacenters die de clouddiensten verzorgen ter vervanging van programma’s die je vroeger op een pc draaide. Deze software op afstand wordt geleverd door Amerikaanse techreuzen, die hun computerparken ook in Nederland aanleggen.

Vlak bij het Noord-Hollandse dorp Middenmeer, in de polder Wieringermeer, wil Microsoft uitbreiden van tien naar zestien datacenters. De aanleg van zulke computerschuren is omstreden, niet alleen vanwege de impact op de omgeving en het milieu, maar ook omdat de Amerikaanse techreus en de gemeente Hollands Kroon in het verleden niet duidelijk waren over hun plannen en inspraak niet meer mogelijk was. Ditmaal mogen omwonenden niet verrast worden, is de bedoeling. Dinsdagavond kwam Microsofts vergunningaanvraag aan bod tijdens de raadvergadering van de gemeente Hollands Kroon.

Vijf jaar geleden werd Noord-Holland verrast door de komst van twee hyperscalers. Microsoft en Google bouwden megacomplexen die elk bestaan uit meerdere grote schuren vol computerservers. Al in 2016 had de gemeente in een omgevingsvisie bepaald dat er op vijftig hectare van het Agriport-projectgebied datacenters mochten komen, langs de A7. Omwonenden werden amper geïnformeerd en toen de bouw rond 2020 daadwerkelijk begon, leidde dat tot een rechtszaak, aangespannen door actiegroep Red de Wieringermeer. De gemeente bakkeleide vervolgens met de provincie over de bevoegdheden voor de ruimtelijke inrichting, maar de komst van de nieuwe datacenters viel niet terug te draaien.

In Noord-Holland zorgden de grote gebouwen voor politieke en maatschappelijke onrust

Met een tijdelijke gedoogvergunning ging Microsoft door met de voorbereidingen op de bouw. Maar het bedrijf hield de lippen lang op elkaar over het megacomplex in de polder, omdat de locatie van datacenters als strategische, gevoelige informatie wordt beschouwd – zowel met het oog op de concurrentie als vanwege het veiligheidsaspect. Die geheimzinnigheid was niet handig, erkende de Amerikaanse techgigant later in NRC.

Slechts twee locaties

Naar aanleiding van de commotie bepaalde de Rijksoverheid in 2022 dat hyperscalers slechts op twee locaties in Nederland welkom zijn: Agriport in Noord-Holland en de Eemshaven in Groningen – waar al een Google datacenter staat. In 2023 ging daarom een streep door een aanvraag van Meta om in Zeewolde in de provincie Flevoland de grootste hyperscaler van Nederland te bouwen.

In Noord-Holland zorgden de grote gebouwen voor politieke en maatschappelijke onrust. Datacenters zijn immers geen lust voor het oog en leggen beslag op de infrastructuur en duurzame energie. De bouw zorgt bovendien voor verkeershinder en geluidsoverlast. Google zette de uitbreidingen op Agriport op pauze, maar Microsoft wil toch verder groeien in Noord-Holland.

De nieuwe bouwwerkzaamheden worden pas gestart als alle procedures doorlopen zijn. Dat kan nog jaren duren. „We hebben geleerd van de vorige keer en willen nu in een vroeg stadium transparant zijn over onze plannen”, zegt Nick Hengelman, verantwoordelijk voor Microsofts datacenters in Nederland.

Uiteindelijk zullen de datacenters ‘waterpositief’ zijn, verwacht Joris Schoonen, directeur van Microsoft Nederland: ze leveren meer schoon water op dan ze verbruiken

Om de relatie met omwonenden te verbeteren stak Microsoft tot nu toe 7 miljoen euro in lokale onderwijsprojecten en probeert het zoveel mogelijk lokale bedrijven in te huren voor catering en onderhoud aan de gebouwen. Het lukt niet om de restwarmte van de servers in andere gebouwen opnieuw in te zetten, wel gebruikt Microsoft regenwater om de systemen te koelen. Dat scheelt schoon drinkwater. Uiteindelijk zullen de datacenters „waterpositief” zijn, verwacht Joris Schoonen, directeur van Microsoft Nederland: ze leveren meer schoon water op dan ze verbruiken.

Schok voor inwoners

In een kamertje bij ECW Energy, het energiebedrijf van Agriport, laat een delegatie van Microsoft Nederland een schets zien van de nieuwe uitbreiding. Op de tekening zijn nog eens zes extra gebouwen langs de Nieuw Almersdorperweg ingetekend, op een terrein dat ‘B1’ heet. Momenteel telt de locatie tien Microsoft-gebouwen.

Robert Leever, wethouder Economie van de gemeente Hollands Kroon, schuift aan en blikt terug op de fouten uit het verleden. „Het was een schok voor de inwoners van Wieringermeer dat het aangezicht zo ingrijpend veranderde door de datacenters. Als gemeente hebben we geen opening geboden om daar een goed gesprek over te voeren.”

Deze keer gaat het anders, denkt Leever. Al is een datacenter een lelijk ding, je kunt in ieder geval proberen het aangezicht te verfraaien. De omwonenden kunnen meedenken over kleuren aan de buitenkant, en aangeven hoe de bouwoverlast verminderd kan worden. De nieuwe computerschuren worden omsloten door water en groen; een parkje met een meanderende waterpartij moet de biodiversiteit een boost geven. Het terrein ligt op dit moment braak, op wat bouwmateriaal na. Omdat het onderhoud in datacenters grotendeels geautomatiseerd is, werken er relatief weinig mensen. Volgens Microsoft zijn er nu zo’n 350 mensen in dienst op Agriport. Met alle extra ingehuurde diensten meegeteld zouden dat het uiteindelijk 1.100 banen kunnen opleveren.

80 miljard dollar

Volgens Nick Hengelman dienen de verbeteringen in de Noord-Hollandse datacenters inmiddels als een voorbeeld voor Microsofts uitbreidingen in andere landen. De techreus heeft wereldwijd 200 datacenters in beheer en investeert dit jaar 80 miljard dollar in nieuwe locaties. De helft daarvan is bestemd voor extra datacenters in de VS. In Nederland heeft Microsoft de locatie van Agriport gekoppeld aan twee andere datacenters in de buurt van Schiphol (die daar al langer staan). Daarom zijn de gebouwen in Agriport genummerd met de toevoeging ‘AMS’, van Amsterdam.

Er is nog geen krachtige Europese concurrent voor de publieke clouddiensten van Microsoft, Amazon of Google. De behoefte aan zo’n lokaal alternatief groeit, zeker nu de relatie tussen de EU en de VS verstoord wordt door handelsconflicten. Toch ziet Microsoft de vraag naar clouddiensten in Nederland voorlopig stijgen.

Al is een datacenter een lelijk ding, je kunt in ieder geval proberen het aangezicht te verfraaien

Door de snelle opmars van kunstmatige intelligentie (AI) investeren Amerikaanse techbedrijven honderden miljarden dollars in AI-datacenters, om de vraag aan diensten als ChatGPT of CoPilot te verwerken. Microsoft profiteert daarvan: Azure, de infrastructuur die veel AI-rekenwerk afhandelt, leverde afgelopen jaar meer dan 75 miljard dollar omzet op.

Maar AI-chips zijn duur en gebruiken relatief veel energie. In de VS heeft Microsoft zelfs zoveel stroom nodig dat het een oude kerncentrale in Pennsylvania opnieuw leven in blaast. Zo’n vaart zal het in Noord-Holland niet lopen. De totale servercapaciteit in Nederland bedraagt 270 megawatt en op dit moment gebruikt Microsoft in Agriport een mix van rekenkracht en opslagruimte voor digitale bestanden. Welke soort servers en chips in de nieuwe vestigingen komen is nog niet zeker; dat hangt af van de behoefte van de 300.000 zakelijke klanten die Microsoft in Nederland heeft.

De stroomcapaciteit op het energienetwerk is geen issue, volgens het bedrijf. Dat is jaren geleden al geregeld.