Ondanks de voordracht van een lijsttrekker blijft het onrustig bij NSC. ‘Dit proces verliep totaal ondemocratisch en fout’

4 uren geleden 1

Alles was voorbereid: er was een website, (stemboomsma.com) en een wervende videoboodschap stond klaar. Diederik Boomsma, Tweede Kamerlid van NSC, kondigde daar een „sociaal-conservatieve koers” voor zijn partij aan, als hij kandidaat-lijsttrekker zou worden.

Het liep anders: niet Boomsma, maar demissionair vicepremier Eddy van Hijum werd dinsdag voorgedragen als kandidaat-lijsttrekker van Nieuw Sociaal Contract (NSC). Boomsma had zich ook kandidaat kunnen stellen. Dan had hij wel binnen een paar dagen een steunbetuiging van 10 procent van alle leden nodig, anders mocht hij niet meedoen. Hij dacht er even over na, maar trok zich terug. De website werd uit de lucht gehaald.

Het plotselinge terugtrekken van Boomsma kwam hard aan bij leden van de partij. Achter de schermen was er al van alles georganiseerd om Boomsma te helpen tóch kandidaat te worden. Aanhangers van Boomsma waren razendsnel aan het rondbellen en -appen om ondersteuningsverklaringen te verzamelen. Netwerken en clubjes, die rondom NSC zweven, spraken zich uit voor het Kamerlid. Het Gerbrandy Beraad bijvoorbeeld, of de Stichting Sociale Christendemocratie, waar Boomsma eerder deze maand nog een toespraak hield. „Diederiks visie past goed bij wat Nederland volgens ons nodig heeft”, zegt Marinus den Hartogh, bestuurslid van de stichting.

Enthousiasme

„Er gebeurde eindelijk weer eens wat”, zegt Bert Smit, tot voor kort de regiocoördinator van NSC uit Overijssel, de provincie van Eddy van Hijum en oprichter Pieter Omtzigt. „Ik raakte weer enthousiast, en veel leden met mij. Maar aan alle kanten is de kandidatuur van Diederik gefrustreerd. Ik ben lid van NSC geworden omdat ik geloof in het gedachtengoed van Omtzigt over integer bestuur. Maar dit proces verliep totaal ondemocratisch en fout. Het bestuur probeerde het proces te sturen en te beïnvloeden, zodat hún kandidaat het zou worden.”

In de Tweede Kamerfractie en onder regionale prominenten bestaat breed de indruk dat het bestuur van NSC er alles aan wilde doen om te voorkomen dat Diederik Boomsma de partij zou leiden. Boomsma is sinds een jaar Kamerlid, hij maakte vooral naam als gemeenteraadslid namens het CDA in Amsterdam. Hij staat bekend als rechts-conservatief, iemand die stevige uitspraken kan doen over asiel en migratie, zijn portefeuille. En als iemand die de partij nieuwe aanhang kan bezorgen, maar ook kan verdelen. Sommige fractieleden vinden hem te rechts om de partij te leiden.

Eén van hen is Nicolien van Vroonhoven, de huidige partijleider die lang openlijk twijfelde of ze het lijsttrekkerschap ambieerde. Ze noemde Boomsma in Trouw lid van „de uiterst rechtse flank” van de partij. Fractieleden wisten: als Boomsma lijsttrekker wordt, scheurt de fractie van twintig zetels vrijwel zeker.

Mislukt experiment

Eddy van Hijum leek deze week met tegenzin zijn nieuwe positie te dragen. In NSC wordt er openlijk over gepraat dat er na het uitvallen van Van Vroonhoven druk op hem zou zijn uitgeoefend om lijsttrekker te worden. Hij kandideerde zich zaterdagavond laat, vlak nadat Van Vroonhoven had aangekondigd het niet te doen. Op NPO Radio1 zei hij deze week dat „mensen na al het gedoe het vertrouwen zijn verloren”, en dat hij en partijgenoten „elkaar de vraag stelden: gaan we verder met elkaar of is het experiment mislukt?”

Voorzitter Kilian Wawoe, die met het bestuur het besluit nam om Van Hijum voor te dragen, zegt dat er „ideologisch geen verschil is” tussen Van Hijum en Boomsma. „Maar Eddy heeft veel ervaring, heeft bewezen zich staande te kunnen houden in moeilijke onderhandelingen. Het gaat niet alleen maar om de vraag wie de grootste stemmentrekker is. Een hoog aantal zetels is geen doel op zich. We zijn geen commercieel bedrijf dat een product zo vaak mogelijk wil verkopen. We moeten ook een partij opbouwen.”

Wawoe heeft „best wat boze leden gesproken”. „Je mag het oneens zijn met ons besluit. Maar wie beschuldigt, moet bewijzen. Als leden vinden dat ik me niet aan regels heb gehouden, moeten ze dat wel aantonen.” Het hoge aantal benodigde handtekeningen voor een tegenkandidaat bijvoorbeeld, zegt Wawoe, was nu eenmaal reglementair zo vastgelegd. Daar kon niets meer aan veranderen.

‘Indianenverhalen’

Voorzitter Kilian Wawoe zegt dat er „indianenverhalen” rondgaan, bijvoorbeeld dat Pieter Omtzigt druk op Boomsma zou hebben uitgeoefend om zich terug te trekken. „Ik kan met mijn hand op mijn hart zeggen: hij heeft ons niet onder druk gezet. Ik spreek hem weleens, maar hij heeft nooit zijn mening over een lijsttrekker gegeven.” Op X ontkende Diederik Boomsma dat hij „geïntimideerd” zou zijn om zich geen kandidaat te stellen. Wel erkende Boomsma dat hij geen steun kreeg: „Was graag NSC-lijsttrekker geworden, maar niet zonder steun van bestuur, bewindspersonen e.a.”

Van Kilian Wawoe hád Diederik Boomsma zich tegenkandidaat mogen stellen. Maar, zegt hij, „als je me vraagt of ik er rouwig om ben dat we geen tweestrijd hebben, dan zeg ik nee.”

In 2021 maakte Kilian Wawoe nog deel uit van de vertrouwenscommissie die de strijd om het lijsttrekkerschap in het CDA begeleidde, tussen (onder meer) Hugo de Jonge en Pieter Omtzigt. De Jonge won nipt, de verhoudingen in de partij waren verzuurd. „Je gaat in zo’n tweestrijd uitleggen hoe goed jij bent, maar ook hoe slecht de ander is. Dus je gaat verschillen uitvergroten, elkaar beschadigen. VVD, PvdA, D66 en CDA hebben hier allemaal slechte ervaringen mee.”

Eddy van Hijum moet de rust herstellen in de partij, terwijl prominenten (inclusief hijzelf) praten over het bestaansrecht van NSC. In Den Haag vragen sommigen zich af of de partij over vier maanden nog bestaat. Ook op lager niveau heeft de twijfel toegeslagen: meerdere regiocoördinatoren hebben sinds begin dit jaar hun functie neergelegd. (De voorzitter bevestigt dat, maar zegt dat er „complexe factoren” achter zitten, zoals tijdgebrek.) Oud-regiocoördinator Bert Smit: „Je hoort bij NSC steeds zeggen: we moeten geen nieuwe LPF worden. We zíjn al de nieuwe LPF.”