Qatar twijfelt na Israëlische aanval aan relatie met VS

Een dag nadat meer dan tien Israëlische straaljagers dinsdag een bijeenkomst van Hamasleiders in de Qatarese hoofdstad Doha bombardeerden, vlogen de emir van de Verenigde Arabische Emiraten en de kroonprinsen van Koeweit en Jordanië naar Qatar om hun steun te betuigen. Ook Mohammed bin Salman, kroonprins en de facto leider van Saoedi-Arabië, brengt naar verwachting donderdag een bezoek aan Doha.

De aanval van Israël in Qatar is een schok voor de regio. In de eerste plaats Qatar zelf: premier Mohammed bin Abdulrahman al-Thani sprak woensdag in een interview met CNN van „verraad” door Israël. Hij omschreef het bombardement als „staatsterreur”. Bovendien heeft het volgens hem alle hoop op vrijlating van de Israëlische gijzelaars in Gaza doen vervliegen. Als bemiddelaar bij de oorlog in Gaza had Al-Thani de ochtend van de aanval nog met familieleden van de gijzelaars gesproken.

Onduidelijk blijft of de leiders van Hamas zijn omgekomen bij de Israëlische aanval. Wel maakte Al-Thani bekend dat een 22-jarige Qatarese beveiliger is gedood. De „barbaarse” actie van Israël kan volgens de premier niet onbeantwoord blijven. Hij hoopt op een „collectief antwoord vanuit de regio”.

In de komende dagen volgt er volgens hem een „Arabisch-Islamitische top” waar wordt nagedacht over een mogelijke regionale reactie. De Qatarese zender Al Jazeera meldt dat landen „juridische mogelijkheden onderzoeken om de Israëlische premier Benjamin Netanyahu te berechten voor het overtreden van het internationaal recht”.

Afhankelijk van VS

Dat andere Arabische landen en met name Golfstaten zich grote zorgen maken over de aanval van Israël op Qatar is niet verwonderlijk. Veel van hen zijn net als Qatar afhankelijk van de Verenigde Staten voor hun veiligheid − maar Washington kon of wilde dinsdag niet voorkomen dat Israël toesloeg.

Lees ook

Netanyahu neemt met aanval op Qatar alle ruimte – die ook Trump hem blijft geven

„Sinds de oorlog tussen Iran en Israël in juni wordt in Golflanden over Israël gesproken als een bedreiging voor de regionale stabiliteit”, stelt Kristian Coates Ulrichsen, een regio-expert verbonden aan de Amerikaanse Rice University. „Dat is taalgebruik dat vroeger alleen werd gebruikt als het ging over Iran.”

„Mensen vragen zich af wat de volgende rode lijn is die Israël zal overschrijden,” zegt Ulrichsen. „Is er nog iemand in de Golf veilig? Er zit een delegatie van Houthi-rebellen in Oman. Gaat Israël die nu ook bombarderen?”

In Golflanden wordt over Israël gesproken als een bedreiging voor de regionale stabiliteit

De regionale schok is des te groter omdat de Amerikanen de afgelopen jaren juist probeerden de militaire samenwerking tussen hun Arabische bondgenoten te intensiveren. Het militaire hoofdkwartier waar die samenwerking wordt gecoördineerd staat in Qatar, slechts kilometers van de woonwijk in Doha waar Israël dinsdag zijn luchtaanval uitvoerde.

Het huisvesten van Hamas in Qatar was bovendien een verzoek van de VS uit 2012, toen de groep Syrië werd uitgezet aan het begin van de burgeroorlog. „De Amerikanen hadden toen liever dat groep op een plek zat waar er een oogje op ze kon worden gehouden”, aldus Ulrichsen. „In plaats van dat ze naar Rusland of Iran verdwenen.”

Legerbasis

De aanval van Israël − nog geen drie maanden nadat diens aartsvijand Iran de Amerikaanse legerbasis in Qatar met raketten bestookte − doet de Qatarezen dan ook afvragen of hun relatie met de VS nog wel nut heeft, stelt David Roberts, verbonden aan King’s College London.

„Qatar is een klein land op een gigantisch gasveld in een regio met veel conflict,” zegt Roberts. Om die reden investeert het royaal in zijn relatie met de VS. Bijvoorbeeld door zoveel Amerikaanse militairen te huisvesten, Trump een duur vliegtuig cadeau te doen en door tegelijkertijd zelf voor bijna honderd miljard dollar aan Boeing-vliegtuigen aan te kopen.

Het feit dat Trump dinsdag tegen verslaggevers zei „niet enthousiast” te zijn over de aanval van Israël zal bij Qatar en andere Golfstaten de frustratie dan ook niet wegnemen. „De verhoudingen in het Midden-Oosten zijn aan het verschuiven”, zegt Ulrichsen. Waarbij landen in de Golf elkaar opzoeken in verzet tegen Israëlische agressie. Precies het omgekeerde van wat zowel Trump als zijn voorganger president Joe Biden wilde bereiken met de Abraham-akkoorden, die de betrekkingen tussen Israël en de Arabische bondgenoten van de VS moesten normaliseren.

Lees ook

Met de aanval op Hamas-leiders in Qatar laat Israël het vredesoverleg ontsporen