Raad van State: Van Weel moet met duidelijker plan komen om hulp aan ongedocumenteerden niet illegaal te maken

De Raad van State toont zich in een maandag gepubliceerd advies kritisch op de zogeheten ‘novelle’ waarmee de Eerste Kamer wil voorkomen dat met de door de Tweede Kamer goedgekeurde asielnoodmaatregelenwet ook het helpen van ongedocumenteerden strafbaar wordt.

De wet werd begin juli door de Tweede Kamer aangenomen, inclusief een PVV-amendement om illegaal verblijf strafbaar te stellen. Daarmee zou ook hulp aan mensen die illegaal in Nederland verblijven mogelijk strafbaar worden, waarschuwde de RvS in augustus al. Het CDA, dat eerder vóór was, trok vanwege de strafbaarstelling haar steun in.

Om de wet toch door het parlement te kunnen loodsen, zegde demissionair minister van Justitie David van Weel (VVD) toe dat strafbaarheid van alle vormen van hulp toch werd uitgesloten. In de Eerste Kamer kan een aanvulling worden gedaan op een wetsvoorstel in de vorm van een novelle. In dat geval moet zo’n novelle ook opnieuw door de Tweede Kamer.

‘Onzorgvuldige voorbereiding’

De RvS benadrukt maandag dat „de voorbereiding van de voorgestelde strafbaarstelling van illegaal verblijf niet zorgvuldig is geweest”. Het was volgens de Raad van State zorgvuldiger geweest om die niet met een amendement aan de asielnoodmaatregelenwet te verbinden maar als apart wetsvoorstel in te dienen.

Dan was voorkomen dat de uit het PVV-amendement voortvloeiende strafbaarstelling van hulp aan ongedocumenteerden nu weer met een novelle uit de wet moet worden gesloopt.

De Raad van State is ook kritisch op de manier waarop met de novelle strafbaarstelling van hulp wordt omzeild. De regering wil medeplegen en medeplichtigheid volledig uitsluiten, maar de Raad benadrukt dat het Wetboek van Strafrecht zo’n uitsluitingsgrond niet kent.

Ongedocumenteerden met inreisverbod

Ook wijst de RvS erop dat illegaal verblijf van vreemdelingen in sommige situaties al strafbaar is, „bijvoorbeeld als iemand een inreisverbod heeft of ongewenst is verklaard”. Maar in die bestaande strafbaarstellingen van illegaal verblijf is niet wettelijk bepaald om strafbaarheid van hulpverleners uit te sluiten. Hulpverleners die weten, of sterke vermoedens hebben dat „een vreemdeling die zij helpen een inreisverbod heeft of ongewenst is verklaard, blijven strafbaar”, schrijft de RvS.

In de novelle moet volgens de Raad van State duidelijker worden verwoord hoe „de nieuwe strafbaarstelling en de bestaande strafbaarstellingen” zich tot elkaar verhouden. „Zo nodig” moet het wetsvoorstel hierop worden aangepast. De RvS adviseert daarnaast de regering „om rekening te houden met haar opmerkingen voordat de novelle bij de Tweede Kamer wordt ingediend”.

Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat maandagmiddag aan persbureau ANP weten dat Van Weel in een toelichting op het wetsvoorstel op beide kritiekpunten van de RvS in zal gaan en beter gaat uitleggen hoe hij het strafbaar stellen van hulp aan ongedocumenteerden gaat voorkomen.