Rechter haalt streep door strafmaatregel van Trump tegen Harvard

Het bevriezen van federale onderzoeksgelden voor Harvard door de regering-Trump is onwettig en maakt inbreuk op de academische vrijheid.

Dat oordeel gaf een federale rechter in Boston woensdag in een zaak die de universiteit had aangespannen. De overheid mag ook geen nieuwe beperkingen opleggen aan de federale subsidie voor onderzoek aan de gerenommeerde instelling.

Met die uitspraak heeft Harvard een flinke overwinning behaald in een maandenlange krachtmeting met de regering. Trump wil de universiteit straffen omdat die onvoldoende zou hebben opgetreden tegen antisemitisme op de campus en een te linkse koers zou varen.

De federale rechter in Boston wees erop dat Harvard al maatregelen heeft genomen tegen antisemitisme aan de universiteit en dat de strijd daartegen niet ten koste mag gaan van de academische vrijheid. Wetenschappelijk onderzoek mag niet worden onderworpen aan „willekeurige en procedureel ondeugdelijke” inperkingen van financiering.

Over het verwijt van antisemitisme schrijft de rechter dat het moeilijk is dat anders te zien dan als „een rookgordijn voor een ideologisch gemotiveerde aanval op de top-universiteiten van dit land”.

Meer armslag

Harvard is de enige universiteit die naar de rechter stapte om eisen van de president aan te vechten. Dat gebeurde begin in april, toen de regering een vergaand pakket maatregelen naar Harvard had gestuurd om de koers van de universiteit bij te stellen. Als reactie op het verzet van Harvard tegen zijn eisen bevroor Trump ruim twee miljard dollar aan federale contracten en subsidies.

De uitspraak geeft de universiteit meer armslag in de nu al maanden durende slijtageslag met Washington. Sinds juni voert de universiteit aftastende besprekingen met de overheid om het conflict te beslechten en een akkoord te bereiken over hervatting van de federale steun. De universiteit wil zich inspannen voor meer „diversiteit in standpunten”, heeft bestuursvoorzitter Alan Garber gezegd, en heeft de aanpak van pro-Palestijnse protesten op de campus aangescherpt. Greep van de federale overheid op personeelsbeleid en de inhoud van het curriculum wil de instelling voorkomen, aldus Garber. De uitspraak van de rechter in Boston is daarbij een steun in de rug.

De regering-Trump heeft aangekondigd in beroep te gaan tegen de uitspraak. Tijdens een kabinetsberaad in augustus zei Trump dat Harvard, als voorwaarde om tot een akkoord te komen, 500 miljoen dollar boete moet betalen en dat de minister van onderwijs over dat bedrag niet mag onderhandelen. Bestuursvoorzitter Garber heeft berichten tegengesproken dat de universiteit dat bedrag zou overwegen.

Bij studenten en staf leeft de vrees dat Harvard alsnog zal zwichten voor de overheid. Momenteel loopt nog ongeveer een half dozijn onderzoeken van diverse ministeries tegen de universiteit om die in het gareel te dwingen. Die hebben onder meer betrekking op de regels voor toelating van studenten en op het naleven van het wettelijke verbod op positieve discriminatie. Ook heeft Trump gedreigd belastingmaatregelen te treffen tegen de universiteit en om de instelling patenten te ontnemen die zijn verkregen met door de overheid betaald onderzoek.

Eerder schikte onder meer Columbia University in New York met Trump om federale subsidie terug te krijgen. Die universiteit, waar in 2024 grote pro-Palestijnse protesten plaatshadden, betaalde 200 miljoen dollar boete.