Trump gaat Oekraïne niet alleen met Poetin opdelen, belooft hij Europa

16 uren geleden 2

Wie de Europese leiders woensdag hoorde spreken na afloop van hun videogesprek met Donald Trump, hoorde keer op keer twee boodschappen langskomen. De eerste: de Amerikaanse president staat écht aan de kant van Europa en Oekraïne als hij vrijdag afreist naar Alaska voor zijn topoverleg met de Russische president Vladimir Poetin, niet aan die van het Kremlin. En de tweede: Oekraïne zal niet zomaar door de twee presidenten op de tekentafel verdeeld worden.

Vanuit Kyiv en de rest van Europa wordt gespannen uitgekeken naar vrijdag. Het wordt de eerste ontmoeting van Poetin met een Amerikaanse president sinds hij Oekraïne in 2022 binnenviel. Sindsdien heeft het Westen het Kremlin diplomatiek geïsoleerd. Zelf spreekt Trump van een „aftastgesprek”. Dinsdag omschreef het Witte Huis het overleg als een „luisteroefening”.

En toch: niemand weet zeker wat er vrijdag gaat gebeuren. De ingelaste videovergadering met Trump was voor zowel Oekraïne als Europa de beste en enige kans om te voorkomen dat de Amerikaanse president alsnog forse concessies doet. Die toezeggingen kregen ze naar eigen zeggen van Trump.

Staakt-het-vuren

Trump zou ermee hebben ingestemd dat een vredesakkoord over Oekraïne niet zonder Oekraïne tot stand kan komen. Ook van het eventueel uitwisselen van grondgebied zal geen sprake zijn zonder dat Oekraïne daarover meebeslist. Dat komt bovendien pas aan bod na een staakt-het-vuren. En als Rusland een staakt-het-vuren af blijft wijzen, kunnen nieuwe sancties volgen.

Trump zei na afloop dat een weigering van Poetin om de oorlog te beëindigen „zeer ernstige gevolgen” zal hebben, al bleven zulke dreigementen aan het adres van het Kremlin in het verleden zonder gevolgen.

De Duitse bondskanselier Friedrich Merz recenseerde de videovergadering na afloop als „een uitzonderlijk constructief en goed gesprek”. Merz had het initiatief voor de vergadering genomen. Hij ontving de Oekraïense president Volodymyr Zelensky voor de gelegenheid in Berlijn. „Er is hoop op vrede voor Oekraïne”, aldus Merz tijdens een persconferentie, met Zelensky naast zich.

Het was belangrijk voor Zelensky en de Europeanen dat het opdelen van Oekraïne vrijdag niet aan bod komt. De angst bestond dat Trump zou toegeven aan Poetins wens om al dan niet bezette Oekraïense gebieden over te dragen aan Rusland. Maandag had hij nog verklaard dat het uitwisselen van grondgebied op enig moment deel zal moeten zijn van het vredesproces. Trump zinspeelde erop dat Rusland niet alle veroverde gebieden kon behouden, maar dat Oekraïne in elk geval definitief afscheid zou moeten nemen van een deel van zijn grondgebied.

Er is hoop op vrede voor Oekraïne

Dat zou, in ieder geval nu, niet aan de orde zijn. Volgens de Franse president Emmanuel Macron „kan en zal over territoriale vraagstukken die over Oekraïne gaan enkel en alleen onderhandeld worden door de president van Oekraïne” en was Trump het daarmee eens.

Noch Zelensky noch de Europese leiders kunnen Trump aan zijn woord houden. Hij is het die vrijdag bepaalt welke toon hij aanslaat tegenover Poetin. Hij is het die als enige kan beslissen hoeveel concessies hij wil doen om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne, een oorlog waarvan hij gedurende de campagne zei dat hij hem „binnen de eerste 24 uur” als president zou beëindigen.

Vredesstichter

Het overleg van woensdag was de beste en laatste kans voor team-Zelensky en de Europeanen om Trump dicht tegen de borst te drukken. Zelensky, die na afloop zei dat hij zich gesteund voelde door Trump, voegde daar een waarschuwing aan toe: „Poetin bluft. Hij wil absoluut geen vrede. Hij wil ons hele land bezetten.”

Bij de andere leiders overheerst het gejubel over Trumps betrokkenheid. „Dankzij de Amerikaanse president hebben we een serieuze kans op een staakt-het-vuren”, waren de lovende woorden van de Britse premier Keir Starmer. NAVO-chef Mark Rutte liet op X weten dat hij „het leiderschap en de nauwe samenwerking” van Trump bijzonder waardeerde. „De bal ligt nu bij Poetin”, aldus Rutte.

Trump als mogelijke vredesstichter: het is precies de rol die de president voor zichzelf heeft bedacht. Dinsdag deelde het Witte Huis een lijstje van buitenlandse regeringen en ministers die hem hebben genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede. Zelf vindt Trump, die al vaak zijn frustratie heeft geuit dat hij de Nobelprijs nog niet heeft ontvangen, dat het wel eens tijd wordt.