Waarom goud, zilver en koper dit jaar zo duur werden

„Dit is geen bitcoin, altcoin of een memestock”, schreef beleggingsanalist Brian Tycangco in oktober in een bericht op X. Daarbij toonde hij een grafiek met een vanaf begin 2024 vrijwel steil omhoog lopende lijn. „Het is goud.”

De grootste verbazing over het prijsniveau van het edelmetaal is inmiddels voor marktvolgers wat weggeëbd, maar wie de ontwikkeling niet kent en over meerdere jaren ziet samengevat hoe de goudprijs zich ontwikkelde, kan niet anders dan er met verwondering naar kijken.

Zo schreef de Indiase topman Harsh Goenka, van industrieel conglomeraat RPG Group, dat je in 1990 voor 1 kilo goud een Maruti 800 (een klein Indiaase autootje) kon kopen, in 2010 een Toyota Fortuner en in 2025 een Land Rover. „De les: houd je 1 kilo goud vast – in 2030 is het mogelijk een Rolls Royce waard en in 2040 een privéjet.”

Niet alleen goud is fors in waarde gestegen dit jaar. In het kielzog nam ook de belangstelling voor zilver toe. En half december tikte de koperprijs op de Londense metalenmarkt LME een recordniveau aan. Waar wereldwijd veel aandelenindices dit jaar hun beste stand ooit aanscherpten, zijn ook bepaalde edel- en aardmetalen in trek. Waarom 2025 het jaar was van goud, zilver en koper.

1Goud

Zelfs in volatiele markten zijn er wetmatigheden. Zo waren de stand van aandelenindexen en die van de goudprijs jarenlang te zien als communicerende vaten: zat de een in de lift, dan ging de ander naar beneden. Goud staat van oudsher bekend als een veilige aankoop. Lopen beleggers hoge risico’s op de aandelenmarkten, dan vluchten ze in goud, omdat dat een stabielere waarde heeft op de lange termijn.

Aandelenindexen zoals de Amerikaanse S&P 500, de Europese Stoxx 50 en de Britse FTSE 100 staan dit jaar dik in de plus. Dus zou de goudprijs gedaald moeten zijn. Maar waar je op 31 december vorig jaar nog 2.608 dollar per troy ounce (ongeveer 31,1 gram) goud betaalde, was de goudprijs vlak voor kerst 4.501 dollar (ongeveer 3.822 euro). Een plus van ruim 70 procent. Hoe kan dat?

Lees ook

Waarom de goudprijs al maanden records breekt

Dat de goudprijs de hoogte in ging heeft te maken met een combinatie van factoren. Het edelmetaal

Daar kwam het onvoorspelbare handelsbeleid van de Amerikaanse regering bij. Toen Donald Trump begin april een set aan hoge importheffingen aankondigde , werd dat gezien als het begin van een nieuwe handelsoorlog. Bedrijven en beleggers wisten niet waar ze aan toe waren. Toen de aandelenmarkten in een korte paniekperiode belandden, schoot de prijs van goud omhoog.

De handelsoorlog wakkerde ook de vrees voor toenemende inflatie aan. Stijgen de prijzen, dan neemt de koopkracht af. „Mensen kopen goud om zich tegen het risico van hoge inflatie te beschermen. „, stelt ING-econoom Bert Colijn.

Maar de belangrijkste aanjagers van de goudprijsstijging zijn de centrale banken. Die zijn de laatste jaren op grote schaal hun goudvoorraden aan het uitbreiden. Uit cijfers van de World Gold Council, de belangenvereniging van gouddelvers, blijkt dat centrale banken wereldwijd tot eind september

Het totaal voor dit jaar lijkt – – iets lager uit te gaan komen dan de bijna 1.060.000 kilo goud die centrale banken de afgelopen drie jaar gemiddeld per jaar inkochten. Maar dat getal ligt wel een stuk hoger dan de gemiddeld 436.000 kilo per jaar die ze in de periode 2019-2021 aanschaften. Landen als China en Rusland willen hun afhankelijkheid van de dollar afbouwen en goud wordt gezien als een neutrale reservevaluta.

„Je ziet dat centrale banken graag willen diversifiëren”, vertelt Colijn. „Lange tijd hielden zij vooral Amerikaanse dollarreserves [bijvoorbeeld in de vorm van Amerikaans schuldpapier] aan als een soort reservevaluta, maar de koers van die munt stond zeker in de eerste helft van 2025 flink onder druk.”

Macro-econoom bij Rabobank Teeuwe Mevissen wijst op het bevriezen van Russische tegoeden na de inval in Oekraïne. „ kunnen niet meer bij hun tegoeden die in dollars en euro’s werden aangehouden in het buitenland.

Voor het eerst sinds 1996 bezaten centrale banken in oktober van dit jaar gezamenlijk meer goud dan Amerikaanse staatsobligaties. Mevissen het fenomeen dat debasement trade wordt genoemd. Sommige investeerders en centrale banken vrezen voor structurele Amerikaanse begrotingstekorten en hoge schulden. Vangen de VS die op via het aanzetten van de geldpers, dan kan dat zorgen voor een afnemende koopkracht van de dollar.

Trump kwam eerder dit jaar met zijn ‘One big, beautiful bill‘, waarin grote Amerikaanse overheidsinvesteringen zijn vastgelegd. Het begrotingstekort – exclusief rentelasten – zal daardoor de komende tien jaar met 2.400 miljard dollar toenemen. „Men maakt zich zorgen over de waarde van de dollar op lange termijn”, stelt Mevissen. „En dus kiezen beleggers en centrale banken voor goud als verzekering tegen die debasement trade.”

Lees ook

Snoeiharde ruzie tussen Musk en Trump over de ‘Big, beautiful bill’: wat staat er in dat plan en wat zou er allemaal aan schorten?

Terug naar de vraag waarom zowel aandelen als goud dikke plussen laten zien. , zegt Colijn. „Er zijn zorgen over de houdbaarheid van staatsschulden van bijvoorbeeld de VS, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Maar ook over de AI-bubbel op de markten. De ene groep beleggers denkt: dit kan niet goed gaan. Zij kopen goud als verzekering tegen onzekere tijden.”

Tegelijkertijd blijft de economie vooralsnog aardig presteren, zegt Colijn. „Een andere groep kijkt naar de beurzen en ziet hoe AI toekomstige winsten verder kan stuwen. Zij zijn optimistisch over de komende tijd en zetten nog steeds vol in op aandelen.”

2Zilver

Bij een goudprijs van rond de 4.200 dollar per troy ounce valt een zilverprijs van ruim 70 dollar per troy ounce – half december – weliswaar wat weg, maar toch is de procentuele waardestijging sinds begin 2025 groter: 143 procent voor zilver tegen 72 procent voor goud.

Net als goud is zilver een zeldzaam aardmetaal en dus niet onbeperkt beschikbaar. Trump heeft eerder gedreigd verschillende aardmetalen van importheffingen te voorzien. Dit zorgde voor een flink toegenomen vraag vanuit de VS, stelt Manthey. Daar werd het gehamsterd voordat de heffingen zilver nog duurder zouden maken.

„Zilver kent echt industriële toepassingen”, zegt Rabobank-econoom Mevissen. „Natuurlijk wordt goud in bepaalde producten gebruikt, zoals juwelen. Maar zilver vind je in koelkasten, mobiele telefoons, printplaten.” Ongeveer 60 procent van het zilvergebruik komt voor rekening van de industrie, blijkt uit cijfers van belangenvereniging The Silver Institute.

Ook in de energietransitie en de ontwikkeling van AI speelt zilver een belangrijke rol. Voor het verwerken van alle data zijn veel nieuwe datacentra nodig – en dus energie. Hiervoor gebruiken techbedrijven onder meer zonnepanelen, en die bestaan voor een belangrijk deel uit zilver. Daarnaast is het edelmetaal onderdeel van de interne infrastructuur van AI-servers. Ziedaar waarom de VS zilver hamsteren.

Zo hard als dit jaar zal de zilverprijs volgend jaar niet stijgen, volgens ING-econoom Manthey. Maar hij zal wel op een stabiel hoog niveau blijven. Dat komt door „een industriële vraag die op peil blijft, een beperkte groei in het aanbod en „.

3Koper

Niet alleen zilver vormt een belangrijk onderdeel bij de bouw van datacentra en de energietransitie. Kabels, connectoren en transformatoren bestaan voor een belangrijk deel uit koper. Het metaal is een goede elektrische geleider voor stroom en kent tegelijkertijd een hoge thermische geleidbaarheid die warmtewisselaars helpt bij het koelen van servers in datacentra.

De populariteit bleek vlak voor kerst, toen de koperprijs op de Londense LME een recordniveau van bijna dollar per ton bereikte – tegenover 9.200 dollar per ton begin dit jaar. Ook prijsverhogend werkt de voortdurende dreiging van kopersancties door Trump. In aanloop naar 1 augustus, het moment dat er een importheffing van 50 procent op koper zou gaan gelden, hamsterden Amerikaanse handelaren en bedrijven het metaal. Uiteindelijk zwakte Trump zijn maatregel af en gold die enkel voor half afgewerkte producten, zoals koperdraad.

Lees ook

De koperprijs stijgt naar recordhoogte. Waarom?

Toch is de vrees niet volledig weg: de VS hebben koper – en ook zilver – onlangs toegevoegd aan een lijst met essentiële mineralen. Die worden gezien als belangrijk voor de nationale veiligheid en binnenlandse economie. Volgens analisten verhoogt dat de kans dat ze volgend jaar alsnog met heffingen belast worden.

dat er jarenlang te weinig is gedolven, waardoor zich nu een flink tekort aftekent, stelt onderzoeksbureau BloombergNEF. De kopervraag zou in 2035 zo groot zijn dat er bij de huidige jaarlijks beschikbare hoeveelheid een tekort ontstaat van 6 miljoen ton koper voor datacentra. In 2025 is het totale kopergebruik naar schatting 28,7 miljoen ton. Onlangs waarschuwde ook de Amerikaanse Citigroup voor koperschaarste de komende jaren.

Begin september kwam er een nieuwe tegenvaller bij toen een grote modderstroom de toegang tot de op een na grootste kopermijn ter wereld, de Grasberg-mijn in Indonesië, blokkeerde. Ook in Chili en de Democratische Republiek Congo waren er eerder dit jaar productieproblemen.

De belangrijkste factor voor de ontwikkeling van de koperprijs komend jaar is of Trump alsnog heffingen gaat invoeren op geraffineerd koper, schrijft ING-grondstoffeneconoom Manthey. „Als Trump opnieuw besluit af te zien van heffingen op geraffineerd koper, zouden grote Amerikaanse voorraden terug de wereldmarkt in kunnen stromen.” Dat kan de prijs op de Amerikaanse markt „doen instorten en de wereldwijde balans zou verschuiven naar een overschot”. „Tot […] blijven de wereldprijzen hoog.”