‘Aardbevingsschade beïnvloedt mentale gezondheid Groningse jongeren’

4 uren geleden 1

Jongeren in Groningen die te maken hebben gehad met aardbevingsschade missen vaker lessen op school, hebben meer last van psychische klachten en hebben minder vertrouwen in de toekomst. Dat schrijven onderzoekers van het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (Nivel) en de Rijksuniversiteit Groningen in een woensdag gepubliceerd rapport.

Het onderzoek is gebaseerd op enquêtes van de landelijke Gezondheidsmonitor Jeugd. Dat is een algemene vragenlijst, die lokale GGD’s elke vier jaar verspreiden onder scholieren in de tweede en vierde klas van de middelbare school. Lokale GGD’s kunnen bij dat onderzoek ook nog extra, eigen vragen stellen, vertelt RUG-onderzoeker Michel Dückers. „In Groningen stonden er regelmatig vragen in over de gaswinning. Die antwoorden zijn we gaan analyseren.”

Uit interviews met jongeren in Groningen kwam volgens Dückers al langer naar voren dat de aardbevingen impact hebben op jongeren. In het rapport noemen de onderzoekers klachten als „slaapproblemen, angst voor nieuwe bevingen, piekeren, concentratieproblemen en zorgen over de toekomst”. Harde cijfers waren er evenwel niet.

Duidelijke afname

Nu zijn die cijfers er dus wel. Uit de antwoorden van ruim 5.200 scholieren uit Groningen, verspreid over 2019 en 2023, bleek een kleine maar duidelijke afname in de gezondheid bij jongeren die aardbevingsschade hadden meegemaakt. Zij rapporteerden gemiddeld een lagere mentale én fysieke gezondheid dan jongeren die geen schade hadden ervaren. Bij scholieren die wél een aardbeving hadden meegemaakt, maar géén schade, was dat verschil er niet.

Mogelijk werkt de stress die ouders door de schade ervaren op de jongeren door

De groep jongeren met schade is relatief groot. In 2019 ging het om bijna een kwart van de scholieren, in 2023 was dat ruim een derde. Volgens Dückers is dat geen verrassing, „gelet op hoeveel huizen in Groningen aardbevingsschade hebben”. In het hele aardbevingsgebied staan zo’n 287.000 woningen; bij het Instituut Mijnbouwschade Groningen kwamen tot dusver ruim 288.000 schademeldingen binnen.

Volgens de onderzoekers zijn het „niet de bevingen zelf, maar vooral de gevolgen van schade en de langdurige afhandeling daarvan” die een negatief effect hebben op de gezondheid van scholieren. „Daarbij werkt mogelijk de stress die ouders door de schade ervaren op hen door.”

Geen verband in 2019

Opvallend is dat de onderzoekers het verband tussen de aardbevingsschade en de afname in (mentale) gezondheid alleen in 2023 zagen. In 2019 was dit verband er niet. Sterker: dat jaar hadden jongeren die wél een aardbeving hadden meegemaakt, maar geen schade hadden geleden, gemiddeld juist een betere (mentale) gezondheid.

Het laatste fenomeen laat zich volgens Dückers niet zomaar verklaren. „We hebben het daar ook met de GGD-collega’s over gehad, maar de diepere betekenis blijft gissen. Het kan toeval zijn. Wel past het binnen bredere trends van afnemende gezondheid onder de jeugd, mogelijk ligt het mede aan de Covid-19 pandemie.”

Ook merken de Nivel-onderzoekers op dat de jongeren in Groningen over het algemeen in „tamelijk goede gezondheid” verkeren. In 2019 gaven de jongeren zichzelf een gemiddelde „mentale gezondheidsscore” van 74 uit 100; in 2023 was dat 71 uit 100. Voor de mentale gezondheid bleken bovendien andere verschillen, zoals eenzaamheid, stress, of gender (meisjes zijn vaker ongelukkig dan jongens) van groter belang te zijn dan aardbevingsschade.

Maar van die factoren weet je „op voorhand” dat ze invloed hebben, zegt Dückers. „De gaswinning komt daar nog bovenop. In een tijd waarin we ons zorgen maken om het welzijn van jongeren, blijkt dat je in Groningen dus ook de aardbevingsschade moet meenemen. Kennelijk maakt die schade aan het huis uit.”