Europa probeert hoofd koel te houden tegen Trump: ‘We moeten als boeddha zijn’

Hoe blijf je overeind in een handelsoorlog? Een hoge functionaris uit een EU-land had donderdag wel een suggestie: „We moeten als boeddha zijn: kalm en geconcentreerd.”

Opluchting voert de boventoon in Brussel, na het besluit van de Amerikaanse president Donald Trump op woensdag om zijn importheffingen van twintig procent op vrijwel alle Europese goederen negentig dagen te pauzeren. EU-ambtenaren voelen zich ook gesterkt in hun geloof in de Europese strategie. De afgelopen weken koos het blok er bewust voor om eigen tegenheffingen voor te bereiden, maar tegelijkertijd het belang van een deal te benadrukken.

Met dezelfde welwillendheid zette Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, donderdag een verdere stap om de druk van de ketel te halen. De Europese Unie zet haar eerste tegenheffingen, die volgende week zouden ingaan, ook negentig dagen in de ijskast. „We willen onderhandelingen een kans geven”, liet Von der Leyen in een korte verklaring weten.

Lees ook

Het besef daalt in: voor de EU zijn importheffingen een drukmiddel, voor team-Trump een doel op zich

De strategie van de Commissie is duidelijk: de-escaleren waar het maar kan. Toch is het uitstel opvallend. De nu door de EU geschrapte tegenheffingen waren ontworpen als reactie op de Amerikaanse staal- en aluminiumheffingen, die de VS al in februari hadden aangekondigd. Deze heffingen (van 25 procent) heeft Trump echter ook na woensdag in stand gehouden, net als de heffingen op auto’s (ook 25 procent) en de verse wereldwijde importheffing van 10 procent.

Vrijwel ieder exporterend deel van de Europese economie krijgt dus nog altijd te maken met Amerikaanse invoertarieven. Voor een aantal sectoren, zoals de toch al in zwaar weer verkerende autosector, pakken deze heffingen bijzonder zwaar uit. Bovendien houdt het Witte Huis vast aan plannen om ook de farmaceutische sector, een belangrijke Nederlandse en Europese exportindustrie, met gerichte heffingen hard aan te pakken.

Vergeldingsdrang

Geeft de EU nu zijn belangrijkste onderhandelingsmiddel uit handen? De eerste tegenheffingen zouden geleidelijk worden opgebouwd en van beperkte omvang zijn, maar worden toch als een risico gezien. De overtuiging in de top van de Commissie is dat elke escalerende reactie vanuit Europa in het Witte Huis tot vergeldingsdrang leidt, hoe klein ook.

Trump kun je niet in de hoek drukken, is de indruk, je moet hem paaien. Het schrikbeeld is China: dat land escaleerde wel, en in veel grotere mate dan de EU, en krijgt nu te maken met nog hogere Amerikaanse heffingen dan eerder aangekondigd. Von der Leyen hield het bij een ferme waarschuwing: „Als de onderhandelingen ons niet tevreden stellen, gaan onze tegenheffingen alsnog in.”

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen donderdag in Brussel. De Europese Commissie trok de tegenmaatregelen van de EU tegen de VS voorlopig in.

Foto Yves Herman / Reuters

Tegelijkertijd is het in eigen huis koorddansen geblazen voor de EU. De Commissie-Von der Leyen moet alles in het werk stellen om de eenheid te bewaren en te voorkomen dat landen zelf gaan onderhandelen met de VS. De EU-landen kunnen geen verschillende heffingen hanteren voor de inkomende Amerikaanse goederen, maar Washington kan omgekeerd wel wisselende tarieven hanteren, voor bijvoorbeeld Italië of Hongarije, als het de EU uit elkaar hoopt te spelen.

In de voorbereiding op de tegenheffingen lukte het de Commissie de landen tegemoet te komen door een aantal goederen van de lijst te schrappen. Zo werden kritische landen als Italië binnen boord gehouden – van de 27 EU-landen had alleen Hongarije dwarsgelegen bij de lijst.

Dat de Italiaanse premier Giorgia Meloni de komende week naar Washington reist om over de heffingen te praten, leidt dan ook tot wisselende reacties bij andere landen. Een deel is hoopvol dat Meloni als voorstander van een milde koers Trump voor zich kan winnen, terwijl een aantal andere landen juist vreest dat Meloni het Europese belang wel eens kan laten varen als ze iets voor Italië kan regelen.

Een woordvoerder van de Commissie wilde donderdag, na de bekendmaking van de Europese heffingspauze, nog niet vooruitlopen wat er na het verstrijken van de pauzetermijn gebeurt. „Alles verandert met de dag, met het uur, dus ik ga niet speculeren wat er over negentig dagen kan gebeuren. Ik ben meer bezig met wat er in de komende negentig minuten gaat gebeuren.”