Human Rights Watch: M23 verantwoordelijk voor 140 doden in Oost-Congo

De Tutsi-geleide militiegroep M23, die door Rwanda wordt gesteund, heeft afgelopen maand zeker 140 mensen gedood in het oosten van Congo. Dat schrijft Human Rights Watch (HRW) woensdag in een nieuw rapport gebaseerd op lokale deskundigen en getuigenverklaringen. De slachtoffers, grotendeels leden van de Hutu-gemeenschap, kwamen uit minstens 14 dorpen en kleine boerengemeenschappen.

De M23, dat al jaren grote delen van Oost-Congo bezet, breidde begin dit jaar zijn gebied fors uit. Sindsdien heeft de militie onder meer de belangrijke stad Goma in handen en vielen er duizenden doden. In het gebied, dat rijk is aan mineralen, raakten volgens de Verenigde Naties (VN) ook honderdduizenden mensen ontheemd. De militie heeft op dit moment de grootste delen van de oostelijke provincies Noord- en Zuid-Kivu in handen.

Human Rights Watch noemt het geweld van afgelopen maand „de ergste wreedheden” die M23 heeft begaan sinds 2021. Volgens de mensenrechtenorganisatie heeft de militie in juli naast aanvallen op „een dozijn dorpen en landbouwgebieden” ook tientallen standrechtelijke executies uitgevoerd.

In het rapport verklaarden getuigen dat M23-leden en Rwandese militairen, die herkend werden aan hun accent, hen opdroegen de lichamen van slachtoffers „onmiddellijk in de velden te begraven of ze onbegraven te laten, waardoor families geen begrafenissen konden organiseren”.

De „standrechtelijke executies” zouden volgens HRW plaats hebben gevonden tijdens een M23-campagne tegen een gewapende Hutu-groep, de Democratische Strijdkrachten voor Bevrijding van Rwanda (FDLR). Die groep werd opgericht door de daders van de genocide op de Tutsi’s in 1994 die in Rwanda plaatsvond. Ruim een miljoen Hutu’s vluchtten na de genocide naar buurland Congo, onder wie zowel daders als burgers. Rwandese autoriteiten stellen dat onder de gevluchte Hutu’s genocideplegers zitten en dat het Congolese leger hen beschermde. Al decennia gebruikt Kigali de aanwezigheid van de FDLR als legitimatie voor militaire interventies.

Vredesproces

Het HRW-rapport, door een woordvoerder van M23 tegenover persbureau Reuters afgedaan als „militaire propaganda”, verschijnt tegen de achtergrond van meerdere vredesprocessen die vanuit Qatar en de VS worden geïnitieerd. In Washington ondertekenden Rwanda en Congo eind juni zonder de M23 een principeakkoord voor vrede in Oost-Congo. Een parallel vredesproces tussen de Congolese overheid en de militie wordt bemiddeld door Qatar. Afgelopen maand tekenden beide partijen eveneens een principeovereenkomst voor een staakt-het-vuren.

Experts plaatsen grote vraagtekens bij het nut van deze vredesdeals. Ondanks de vredesprocessen is het geweld van de M23 in Oost-Congo niet opgehouden. Bovendien schortte de M23 maandag de gesprekken in Doha op, meldde BBC. Zowel het Congolese leger als de M23 beschuldigen elkaar van het schenden van het staakt-het-vuren.