Kosmisch burenruzie loopt uit de hand: Nabij sterrenstelsel wordt langzaam uit elkaar getrokken

Een van onze kosmische buren maakt moeilijke tijden door.

Sterrenkundigen hebben ontdekt dat het op een na dichtstbijzijnde sterrenstelsel bij onze Melkweg langzaam uit elkaar wordt getrokken door de zwaartekracht van zijn grotere buur. Het gaat om de Kleine Magelhaense Wolk, een dwergstelsel dat je vanaf het zuidelijk halfrond met het blote oog kunt zien. Gelukkig hoeven we ons geen zorgen te maken: dit soort processen spelen zich af over miljoenen jaren, en beide sterrenstelsels staan op onvoorstelbare afstanden van de aarde.

Burenruzie aan de hemel
Een onderzoeksteam van de Nagoya Universiteit in Japan heeft de bewegingen van duizenden sterren in dit sterrenstelsel in kaart gebracht. De sterren, zo blijkt, bewegen op een manier die niemand had verwacht. Aan de ene kant van het stelsel bewegen de sterren richting de Grote Magelhaense Wolk (een groter naburig sterrenstelsel), terwijl ze aan de andere kant juist de tegenovergestelde richting op gaan.

“Deze onverwachte beweging ondersteunt de hypothese dat de Kleine Magelhaense Wolk wordt verstoord door de Grote Magelhaense Wolk, wat leidt tot zijn geleidelijke vernietiging”, zegt mede-auteur van de studie Tengo Tachihara in een persbericht. Deze ontdekking was zo verrassend dat de wetenschappers eerst dachten dat er een fout in hun metingen zat. “Bij nader onderzoek zijn de resultaten echter onbetwistbaar, en we waren verrast”, aldus de onderzoeker.

Zware sterren zijn de sleutel
De sterrenkundigen konden dit achterhalen door ongeveer 7000 zware sterren in de Kleine Magelhaense Wolk te bestuderen. Deze sterren zijn minstens acht keer zo zwaar als onze zon en leven relatief kort. Het duurt slechts enkele miljoenen jaren voordat ze exploderen als supernova. Nog een verrassende ontdekking: anders dan in ons eigen Melkwegstelsel, waar alles netjes rond het centrum draait zoals water in een draaikolk, blijken de sterren in de Kleine Magelhaense Wolk helemaal niet te roteren. Dit betekent dat ook het gas waaruit nieuwe sterren worden geboren stil ligt, iets wat sterrenkundigen nooit eerder hebben gezien.

Blik op het verleden
Deze waarnemingen zijn interessant omdat de Kleine Magelhaense Wolk veel lijkt op de allereerste sterrenstelsels die kort na de oerknal ontstonden. Door te begrijpen wat er nu met dit nabije sterrenstelsel gebeurt, kunnen we mogelijk ook beter begrijpen hoe sterrenstelsels miljarden jaren geleden met elkaar in wisselwerking stonden.

Het onderzoek is niet alleen fascinerend, maar ook uniek. De Kleine en Grote Magelhaense Wolken zijn namelijk de enige sterrenstelsels die dicht genoeg bij ons staan om de bewegingen van individuele sterren in detail te kunnen bestuderen. Van ons eigen Melkwegstelsel kunnen we dit niet, omdat we er middenin zitten.

Deze nieuwe ontdekking betekent ook dat sterrenkundigen mogelijk hun ideeën over de geschiedenis van onze kosmische buren moeten herzien. Als de Kleine Magelhaense Wolk inderdaad niet roteert zoals altijd werd gedacht, kloppen eerdere schattingen van zijn massa mogelijk niet. Ook de manier waarop dit dwergstelsel in het verleden heeft gewisseld met zowel de Grote Magelhaense Wolk als ons eigen Melkwegstelsel moet mogelijk opnieuw worden bekeken.