Mexico wil hoge importheffingen op Chinese producten invoeren. Laat het land zich knechten door de VS?

14 uren geleden 1

De aankondiging zorgde voor een grote schok in Mexico. Begin september meldde de Mexicaanse president Claudia Sheinbaum dat heffingen op zo’n 1.400 producten, afkomstig uit landen waar geen handelsakkoorden mee zijn gesloten, omhooggaan naar maximaal 50 procent. De maatregel raakt Zuid-Korea, India, Rusland, Indonesië en met name China.

Volgens Sheinbaum zou de verhoging zorgen voor bijna 4 miljard dollar aan extra inkomsten. Het plan werd gepresenteerd als essentieel onderdeel van de begroting voor 2026. Daarnaast zou de kwakkelende Mexicaanse industrie ermee geholpen zijn. Sinds het aantreden van Sheinbaum 1 oktober 2024 is de industriële activiteit in het land met bijna 2 procent gekrompen.

Voor China, dat vorig jaar voor 130 miljard dollar aan producten naar Mexico exporteerde, zou de klap het hardst zijn. Onder meer de elektrische-autoindustrie, met merken als BYD voorop, zou geraakt worden indien de nieuwe heffingen ingaan. Ook Tesla, dat auto’s voor de Mexicaanse markt in China laat bouwen, zou hard worden geraakt. De impact op andere landen is een stuk kleiner, omdat Mexico uit die landen aanzienlijk minder importeert. Vorig jaar exporteerden bijvoorbeeld Zuid-Korea en India respectievelijk voor zo’n 1 miljard en 9 miljard dollar naar Mexico.

Alleen maar verliezers

Voor Pola Grijalva kent de situatie alleen maar verliezers. Ze is voorzitter van de commissie voor handelsbetrekkingen tussen Mexico en China en heeft bijna dertig jaar ervaring met handel tussen de twee landen. De aankondiging van Sheinbaum kwam voor haar als grote schok. „Chinese bedrijven kunnen op den duur andere afzetmarkten gaan zoeken. Mexicaanse bedrijven zullen nu bij de import van bijvoorbeeld elektronische apparaten uit China tegen hoge tarieven oplopen. En de consument krijgt die mogelijke prijsverhogingen op zijn bord”, zegt ze tegen NRC.

Vanuit haar belangenorganisatie en vanuit de Chinese overheid wordt inmiddels stevig gelobbyd bij de Mexicaanse regering om de aangekondigde verhoging van tafel te halen. Ook binnen de progressief-liberale Morena, de partij van Sheinbaum, klinkt kritiek, met name onder enkele pro-Chinese kopstukken. Een stemming over de importheffingen in het Huis van Afgevaardigden werd al uitgesteld naar eind november. En de kans is aanwezig dat, als de verhoging er komt, deze uiteindelijk afgezwakt wordt.

We hopen dat Mexico extreem voorzichtig zal zijn en twee keer zal nadenken voordat het handelt

China heeft intussen een onderzoek aangekondigd naar de Mexicaanse plannen. „We zullen onze rechten en belangen resoluut beschermen”, zei een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. Het Chinese ministerie van Handel waarschuwde voor tegenmaatregelen. „We hopen dat Mexico extreem voorzichtig zal zijn en twee keer zal nadenken voordat het handelt”, schreef het ministerie in een verklaring.

Het zijn loze dreigementen in de oren van Jorge Guajardo, die acht jaar ambassadeur was namens Mexico in China. „Er is sprake van een enorm handelstekort. Wij exporteren niets naar China. Er is dus ook niet veel waarop China vergeldingsmaatregelen kan invoeren”, zegt hij tegen NRC. In 2024 exporteerde Mexico voor zo’n 5,7 miljard dollar naar China.

Hoewel zelfs vanuit de eigen partij van Sheinbaum kritiek is op de plannen, zegt Guajardo de heffingen te kunnen begrijpen. „De Mexicaanse maakindustrie kan niet concurreren met de door de Chinese staat gesubsidieerde producten. Er staan Mexicaanse banen op het spel. Sterker nog, ik denk dat de tarieven zelfs hoger zouden moeten zijn”, zegt hij. Guajardo wijst erop dat China’s nauwe bondgenoot Rusland torenhoge tarieven op Chinese auto’s heeft ingevoerd. „Daar hoor je China niet over.”

Volgens Guajardo is er nog een voordeel van de harde opstelling van Mexico jegens China. Hij wijst op het USMCA-handelsakkoord, het vrijhandelsakkoord tussen de VS, Mexico en Canada waar binnenkort opnieuw over onderhandeld wordt. „De herziening van het USMCA-handelsakkoord staat op de agenda. De belangrijkste handelsalliantie van Mexico. Hiermee laat Mexico zien dat het dat akkoord serieus neemt.”

Weinig Mexicaanse economen zien heil in de tarieven, ook al zouden ze de Mexicaanse schatkist met miljarden dollars spekken. De Mexicaanse columnist en econoom Fausto Pretelin wijst op het Mexicaanse economisch beleid vanaf de jaren vijftig tot en met de jaren zeventig. Volgens Mexico en verschillende andere landen in Latijns-Amerika moest er meer zelf geproduceerd worden en moesten minder grondstoffen geëxporteerd worden. Er werden stevige handelsbarrières opgeworpen, waardoor het voor buitenlandse bedrijven haast onmogelijk werd naar Mexico te exporteren.

‘Jaren terug in de tijd geworpen’

In plaats dat het aanjagen van eigen productie de economische groei bevorderde, gebeurde het tegenovergestelde. Buitenlandse investeringen bleven weg, productiviteit stagneerde, corruptie nam toe en de markt werd overspoeld met producten van lage kwaliteit, geproduceerd door Mexicaanse bedrijven met monopolieposities, die zich niet bedreigd voelden door buitenlandse concurrentie.

Fausto Pretelin is een van de economen die waarschuwt voor de impact van de heffingen op Chinese producten. „We worden jaren terug in de tijd geworpen met dit plan. Dit gebeurt volledig onder druk van Trump”, zegt hij. „Dat Mexico deze beslissing neemt aan de vooravond van de herziening van het USMCA-handelsakkoord is geen verrassing. Trump eist dat Canada en Mexico verdere stappen nemen om de handel met China terug te schroeven.”

Sheinbaum kijkt alleen maar naar het Witte Huis, naar manieren om Trump tevreden te stellen

Het buitenlandbeleid van de Mexicaanse regering is traditioneel gezien vooral gestoeld op het te vriend houden van de VS, de grootste handelspartner. „Die afhankelijkheid is de grootste fout van Mexico. Mexico moet de capaciteit hebben om met zowel China als de VS te kunnen onderhandelen. Te diversifiëren. Maar Sheinbaum kijkt alleen maar naar het Witte Huis, naar manieren om Trump tevreden te stellen”, zegt Pretelin.

Mogelijk speelt er nog iets anders mee in de houding van Mexico, zegt Pretelin. Eind juli dreigde Trump heffingen op producten die niet onder het USMCA-akkoord vallen verder te verhogen, als Mexico niet meer stappen nam om drugscriminaliteit en migratie naar de VS te stoppen. Hij gaf Mexico negentig dagen de tijd om aan te tonen dat ze stappen hebben genomen. Met de deadline eind oktober in zicht, lijkt de Mexicaanse regering Trump op allerlei fronten tevreden te willen stellen. Zelfs als dat ten koste gaat van de relatie met China.