Opvangboot Silja is een ‘snelkookpan’ van geweld en besmettelijke aandoeningen, waarschuwen artsen

Het cruiseschip Silja, waarop in Rotterdam bijna tweeduizend vluchtelingen verblijven, is een „snelkookpan” waar geweld, bedreigingen en mogelijk misbruik voorkomen. Met name kinderen zouden zo snel mogelijk van boord moeten. Dat schrijven artsen van Gezondheidszorg Asielzoekers in een brandbrief aan opvangorganisatie COA, die samen met de gemeente verantwoordelijk is voor de opvangboot. De gezondheidsdienst regelt de zorg in opvangcentra.

Het COA laat weten dat de brief is verstuurd door huisartsen en verpleegkundigen die werken op het schip en zegt hun zorgen „zeer serieus” te nemen. Ook de gemeente Rotterdam heeft de brief deze week ontvangen, zegt een woordvoerder.

De Silja is een van de grootste vluchtelingenopvangcentra van Nederland. Er wonen vluchtelingen met een verblijfsvergunning die wachten op een huis in Zuid-Holland. Op de boot delen de statushouders scheepshutten van zo’n twee bij drie meter, vaak zonder ramen. Aanvankelijk was afgesproken dat duizend vluchtelingen voor maximaal anderhalf jaar op de boot zouden wonen, maar inmiddels wonen er twee keer zoveel mensen en blijft de boot minstens tot 2026.

NRC beschreef vorige maand klachten van bewoners over de leefomstandigheden op de Silja. Verantwoordelijk wethouder Faouzi Achbar (Denk) noemde hierna tegenover de Rotterdamse gemeenteraad het schip misschien „niet de meest ideale” plek, maar wel „goed” genoeg als tijdelijke opvang. Afgelopen december was de wethouder, zo zei hij zelf, „oprecht trots” op de opvangboot. „We doen dit voor gemeenten in heel Zuid-Holland. Het is fantastisch hoe wij dat hier hebben gerealiseerd.”

Lees ook

Geen spandoeken en varkenskoppen maar juristen en het wetboek: steeds vaker ‘stil’ protest tegen azc’s

Gedragsproblemen

Uit de brandbrief blijkt de medische staf van het schip een andere mening toegedaan. „Deze boot is geen geschikte en veilige opvang, met name niet voor kinderen en jonge vrouwen”, schrijven de artsen. Kinderen hangen alleen rond op de boot. Hun ouders blijken vaak „te moe, uitgeput of getraumatiseerd” om toezicht te houden. Tegelijkertijd leven ze in te kleine kamers, wat constant samen onmogelijk maakt. De kinderen worden blootgesteld aan „te veel fysiek en verbaal geweld”. Ook vermoeden artsen dat de kinderen elkaar „onderling” misbruiken. Waar ze op doelen en hoe vaak dit voorkomt, vermelden ze niet.

Bij meerdere kinderen is gedragsproblematiek geconstateerd, schrijven de artsen. Bij het Centrum voor Jeugd en Gezin zouden soortgelijke signalen binnenkomen. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd van het ministerie van Volksgezondheid maakt zich al langer grote zorgen over kinderen in COA-noodlocaties.

Hoeveel alarmbellen moeten nog afgaan voordat deze mensonterende situatie wordt beëindigd?

Jonge vrouwen zijn volgens de brief „niet veilig voor alleenstaande jongemannen” op het schip. Vrouwen die een kamer delen, houden voor elkaar de wacht, „zodat ze niet plots belaagd worden door mannen van een ander dek.” Over mogelijke incidenten krijgen artsen vaak niets te horen: „Omdat uit schaamte niets gezegd wordt”.

Minderheden uit Syrië, zoals christenen en alawieten, worden volgens de brief op het schip lastiggevallen door landgenoten. Ook werden signalen van „radicalisering” opgevangen. Zo zou onder meer melding zijn gemaakt van een IS-vlag aan boord.

Tuberculose

Bronnen van NRC bevestigen de zorgen uit de brandbrief. Een begeleider op de boot, die anoniem wil blijven, maakt zich vooral zorgen over de bijna vierhonderd kinderen op de Silja. Zij zouden sinds een aantal maanden geen eigen speelplaats meer hebben buiten het schip. Ook lopen volgens de begeleider de wachttijden voor de basisschool op.

Op de boot heersen bovendien „ernstige hygiëneproblemen”, zo staat in de brief. „Besmettelijke aandoeningen zoals schurft, griep, waterpokken en norovirus verspreiden zich gemakkelijk” en kunnen nauwelijks worden bestreden. Ook zou tuberculose op de boot zijn geconstateerd, een mogelijk zeer besmettelijke infectieziekte.

De artsen waarschuwen in de brief dat de Silja „overvol en ongeschikt is als doorstroomlocatie”. Ze pleiten voor kleinschaligere locaties en het sluiten of afschalen van de Silja: „Wij maken mensen nu ziek(er).” Volgens de brief zien collega’s op kleinschaligere locaties minder problemen en betere integratie.

„Daar dringen wij vanuit de gemeenteraad al maanden op aan”, reageert PvdA-raadslid Merel Vogelaar. Volgens haar is het zaak dat de wethouder ingrijpt en met alternatieven komt voor de Silja. „Hoeveel alarmbellen moeten nog afgaan voordat een einde wordt gemaakt aan deze mensonterende situatie?”

Lees ook

Veel minder asielzoekers toegelaten: IND toetst strenger, beleid voor landen en risicogroepen aangescherpt

Woningmarkt

In een reactie op de brandbrief wijst de woordvoerder van wethouder Achbar naar het COA. „Zij zijn verantwoordelijk voor de gezondheidszorg”, schrijft hij aan NRC. En: „Het COA heeft bepaald dat het schip geschikt is voor opvang.” Eerder stelde de wethouder in een raadsdebat zélf dat de Silja zou voldoen als tijdelijke opvanglocatie. „De wethouder was toen niet op de hoogte van de details van de genoemde zorgen”, zegt de woordvoerder.

De grootste collegepartij is Leefbaar Rotterdam en die wil juist af van de verplichting om statushouders te huisvesten. Tot het zover is, zegt fractievoorzitter Simon Ceulemans, „is de Silja de beste oplossing om te voorkomen dat de druk op de woningmarkt verder toeneemt”. Zijn oplossing voor de zorgen van de artsen is „simpel”, zegt hij: wie zich schuldig maakt aan geweld of andere zaken, „moet per direct van die boot worden verwijderd”.

Helaas zijn er te weinig volwaardige opvanglocaties waardoor de bestaande opvang ook erg vol zit

In een reactie zegt het COA dat het in gesprek is met de medische staf. „De Silja is geen optimale plek om langdurig te verblijven”, laat een woordvoerder weten. „Helaas zijn er te weinig volwaardige opvanglocaties waardoor de bestaande opvang ook erg vol zit.”

Het opvangorgaan doet zijn „uiterste best” alle vluchtelingen „zo menswaardig en veilig mogelijk op te vangen”. Maar: „Feit blijft dat een schip met kleine kamers waar veel mensen langdurig dicht op elkaar verblijven, kan zorgen voor onderlinge spanningen, ontevredenheid over bijvoorbeeld het eten en hygiëne en andere onwenselijke situaties.”